Жоспары мейірбике араласу
Науқастың негізгі диагностика үшін мейірбикелік күтімді негізгі мақсаттары қажетті араласудың көлемі тұжырымдалды жоспарланған тиіс бір рет. Бұл жағдайда жоспары ол мақсаттарға жету үшін жасау керек дегенді талап іс-әрекеттер әпкесі толық тізімі деп аталатын болады. тізімі жазбаша түрде жасалуға тиiс. мейірбике араласу осы жоспар негізінде.
Мақсаттар үшін талаптар
мақсаттар араласуы, әпке-қарындастарын орнату кезінде қолданылатын кейбір талаптары, сондай-ақ бар:
- Олар шынайы және қол жеткізуге болуы тиіс.
- әрбір мақсатты нақты мерзімі ол қол жеткізуге болады, оның барысында, орнату керек.
- Науқас әрбір мақсатқа тұжырымдау қатысады болуы тиіс. Жоғарыда айтылғандай, табысқа жету үшін науқас мотивация араласу емізіп кезде өте маңызды болып табылады.
Мақсаттарының түрлері
орындалу мерзімдеріне қарай, қысқа мерзімді мақсаттар мен ұзақ мерзімді болып бөлінеді. ауруханадан науқастың кейін қол жеткізуге болады сол – бұрынғы бір немесе екі апта, және екінші қол жеткізуге болады деп жатады.
үш құрамдас бөліктер үшін қажетті мейірбикелік күтімді Барлық міндеттері:
- белгілі бір әрекетті білдіретін орындау;
- жету үшін уақыт көрсетеді критерийі;
- біреуді немесе бір нәрсені көмегімен көрсететін жағдайы, сіз мақсатқа қол жеткізуге болады.
Мысалы, науқас бесінші күні жастықтар көмегімен төсек отыруға алады.
Мейірбике интервенциялық әдістері
Көмектесетін әпкелерге науқастың қажеттіліктерін шот бұзушылықтардың ескере отырып жоспарлануы тиіс, және мақсат – олардың қанағаттандыру. әдістерін қамтиды:
- Науқас сақтау бірінші көмек сипаты.
- дәрігердің жасаған тапсырмаларын жүзеге асыру көмек.
- Психологиялық қолдау және көмек көрсету.
- техникалық айла-шарғы іске асыруға жәрдемдесу.
- науқас үшін ыңғайлы болады және оның негізгі қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін көмектеседі жағдайлар құруға жәрдемдесу.
- Білім және кеңес беру, сондай-ақ, оның отбасы мүшелері, қажет болған жағдайда.
Мейіргердің жұмыс орынындағы қауіпсіздігі – презентация онлайн
Қазақстан
Республикасы Денсаулық
сақтау
министірлігі
ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАН
МЕДИЦИНА АКАДЕМИЯСЫ АҚ
ЖАНЫНДАҒЫ МЕДИЦИНА
КОЛЛЕДЖІ
«Жедел медициналық көмек және мейіргер ісі» кафедрасы
Презентация
Тақырыбы: Мейіргердің жұмыс орынындағы қауіпсіздігі.
Орындаған: Балғабай Ж.
Тобы: С-МІҚ-11.01.19 А
Қабылдаған: Нишанбаева А.Б.
Шымкент 2020ж.
Жоспар
• Кіріспе
• Негізгі бөлім
А) Мейірбикенің міндеттері мен құқықтары.
Б) Мейірбикенің алтын ережесі.
В) Мейірбике үшін қол жуу маңыздылығы
Қорытынды
• Пайдаланылған әдебиеттер
Мейірбике – бұл емдеу-профилактикалық
мекемелерде,сонымен қатар мектепке дейінгі
балалар мекемелерінде,мектептерде,ұйымдарда
дәрігердің тікелей басшылығымен жұмыс жасайтын
медициналық орта білі бар маман.
Мейірбике бойындағы
қасиеттер:
• Қамқорлық;
• Жанашырлық;
• Жауапкершілік;
• Беріктік;
• Зеректік;
• Мейірімділік;
• Төзімділік;
• Адамгершілік.
Мейірбике міндеттері:
-Мейірбикелік үрдісті
қалыптастыру;
-Пациенттің функционалды
жағдайынтжақсарту;
-Пациент қажеттіліктерін
қамтамасыз ету;
-Пациент қауіпсіздігін
қамтамасыз ету;
-Пациент және оның отбасы
мүшелерімен этикадеонтологияны сақтай
отырып қарым-қатынас
жасау;
-Пациент және оныің отбасы
мүшелеріне физикалықпсихологиялық қолдау
көрсету.
Мейірбике құқығы:
-Сырқатқа дәрігерге дейінгі жедел көмек көрсетуге;
-Сырқаттың ауру тарихын толтыруға, анализдерді тіркеуге, қызу қағазын толтыруға.
-Палатаның, кабинеттің, асханалардың тазалығын тексеруге
-Аға мейірбикеге керекті дәрілерге талап қағазын жазуға
-Дәрігердің науқастарды қарауына, қабылдауына қатысуға.
-Мед. Құжаттарды жүргізуге
-Рентген және басқа зерттеулерге сырқаттарды даярлауға
-Санитарлық жұмысына басшылық етуге.
-Өз білімін жетілдіруге.
МЕЙІРБИКЕНІҢ АЛТЫН
ЕРЕЖЕСІ:
Еңбексүйгіштік
Сыртқы және ішкі жан
дүние тазалығы
Қарапайымдылық
Өзгенің қайғысын сезе білу,
өзіне сендіре білу
Жұмысқа берілу
Мейіргер емделушімен
сабырлы әрі ашық жарқын
сөйлесуге міндетті. Дөрекі,
тұрпайы немесе тым ресми
сөйлесуге тыйым салынады.
Науқастарға «Сіз» деп және
аты мен әкесінің атын атап
сөйлескен жөн.
Науқастың жанында тұрып
оның диагнозын, емдеу
жоспарын талқылауға,
палатадағы өзге де
науқастардың денсаулығын
әңгімелеуге тыйым салынады.
Науқас адамдарды күту
және оның маңызы.
Науқастарды күту-емдеу, аурудың алдын алу,
гигиеналық және санитарлықэпидемиологиялық, ауыр науқастардың
жағдайын жеңілдетуге, тездетіп жазылуына,
асқынулардың алдын алуға бағытталған
шаралар жиынтығы.
Жуындыру,тамақтанд
ырутерісін, ауызқуысын күту керек,
уақытымен төсегін
іш киімдерін
ауыстыру басқа
гигиеналық
шараларды іске
асыру.
Дәрілерді
тарату,оларды ішкізу,
иньекция жасау,
клизма
жасаунауқастарды
аспаппен т ексеруге
дайындау, жағдайын
бақылау.
Жалы күтуге
кез келген
науқасты
күту жатады.
Науқастард
ы күту
жалпы және
арнайы
болып
бөлінеді.
Арнайы
күтуге:
хирургиялық,
терапиялық,
урологиялық
күту жатады.
Мейірбике үшін қол жуу маңыздылығы
Ауруханаішілік инфекция жұқтырудың алдын алу мақсатында медициналық қызметкер
бөлімшедегі эпидемияға қарсы режиммен танысып, қызметтік міндетін атқару кезінде
санитарлық талаптардың орындалуына көңіл бөлуі керек.
Ем-шаралар (процедура)
Қолды тазалаудың үш деңгейі бар: әлеуметтік, гигиеналық (қолды залалсыздандыру),
хирургиялық (белгілі уақытқа қол стерилдігіне қол жеткізу);
1. Антисептикті қолданбай, қолды сабынмен және сумен жуу
2. Антисептикті қолдану арқылы қолды өңдеу(антисептик қолдану)
3. Қолды хирургиялық дезинфекциялау (антисептик қолдану
• Қол өңдеудің үш деңгейін ажыратады
• 1.әлеуметтік
• 2.гигеналық
• 3.хирургиялық болып бөлінеді.
• ҚР ДСМ мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық
қадағалау комитетінің 23.04.2021 жылғы«Қазақстан
Республикасының медициналық ұйымдары
қызметкерлерінің қолдарын зарарсыздандыру
жөніндегі әдістемелік бекіту туралы». №111
бұйрығы.
Гигеналық деңгейде қолды өңдеу
Мақсаты: транзиторлық микрофлораны кетіру немесе жою. Науқастың
және медициналық қызметкерлердің жұқпалық қауіпсіздігін қамтамасыз
ету.
Қолдану көрсетілімдері: инвазивті емшараларды орындар алдында және
орындаған соң, қолғаптарды кию алдында және шешкеннен соң,
организмнің биологиялық сұйыктықтарымен жанасқаннан соң және мүмкін
болатын микробтық ластанудан кейін, иммунитеті төмендеген науқасқа
күтім жүргізер алдында.
Дайындаңыз: бір рет қолдануға арналған мөлшерлегіштегі сүйық
сабынды, 70% этил спиртін, секундтік тілі бар сағатты, жылы ағынды суды,
қағаз сүлгіні, қауіпсіз жоюға арналған контейнерді.
Іс-әрекет алгоритмі:
1. Қолдың саусақтарынан сақинаны, жүзік, сағатты және тағы да басқа
әшекей- бұйымдарды шешіңіз.
2. Қол терісінің бүтіндігін тексеріңіз.
3. Халаттың жеңдерін білектің 2/3 бөлігіне дейін қайырып ораңыз.
4. Қағаз салфеткалар көмегімен су шүмегін ашып, судың температурасын
35-40°С реттеңіз. Ол шүмекте орналасқан микроорганизмдермен қолдың
жанасуын қорғайды.
5. Жылы судың жайлы орташа ағымы астында қолды білектің 2/3 бөлігіне
дейін жігерлі сабындап, келесі ізбе-ізділікпен жуыңыз:
– алақанды алақанмен;
– сол қолдың сыртқы жақ бетін оң алақанымен және керісінше;
-алақанды алақанмен, бір қолдың саусақтары екінші қолдың саусактары
арасында;
оң қолдың саусақтарының сыртқы беті сол қолдың алақаны бойынша
жэне керісінше;
– үлкен саусақтарды айналмалы қозғалыспен үйкелеңіз;
– сол қолдың саусақтарының ұшын бірге жинастырып, оң алақанға
айналмалы қозғалыспен және керісінше.
Әрбір іс-қимыл 5 реттен кем емес 10 секунд бойы қайталанады.
.
6. Қолыңызды ағынды жылы судың астында сабын толық кеткенше
шайыңыз. Қолыңызды шынтақ деңгейінен жоғары үстаңыз (осы қалыпта су
таза зонадан ласқа қарай ағады).
7. Шүмекті қолыңыздың оң немесе сол шынтағымен жабыңыз.
8. Қолыңызды қағаз сүлгімен құрғатыңыз. Егерде шынтақ краны болмаса,
онда кранды қағаз сүлгі көмегімен жабыңыз.
Ескерту:
– қолды гигиеналық деңгейде жууға қажетті жағдай болмағанда, оларды
антисептик көмегімен тазартуға болады;
қүрғақ қолдарға 3-5 мл антисептикалық затты жағып және оны қол терісіне
кеуіп кеткенше ысқылаңыз. Қолды тазартқаннан кейін сүртудің қажеті жоқ!
Сонымен қатар әсер ету уақытын сақтау маңызды – қолдар антисептикпен 15
секундтан кем емес уақыт ылғалды болып түруы керек;
– тері бетін тазартқанда «тазадан ласқа» принңипі сақталады;
– жуылған қолды басқа заттарға тигізуге болмайды.
Өмірде ардақты да құрметті мамандықтар баршылық.
Соның бірі – дәрігерлер. Ақ халатты абзал жандардың
көмегі мен қамқорлықтарының арқасында ауру жандар
сырқатынан айығып, денсаулықтың қадірін түсініп жатады.
Медицинада науқастың денсаулығына дәрігерден
кем жауап бермейтін орта буын қызметкер – мейірбике
екенін
бәріміз де білеміз. Ия, науқасқа сырқатының
салдарын тауып, оның емдеу жолдарын айқындап беруде
дәрігер бағыт-бағдар берсе, оның әрі қарай емделіп,
пациентке ықыласы мен мейірімін төгіп, олардың көңілкүйіне әсер ететін медициналық көмек көрсететін ол мейірбике. Науқастың жай-күйі мейірбикелердің жанкешті
еңбектеріне тікелей байланысты. 80% науқастың емін тауып
кетуіне септігін тигізетін мейірбикелер десек артық
айтпағанымыз.
Пайдаланылған әдебиеттер
1. Мұратбеков С.К. Мейірбике ісі негіздері Астана,
2007ж
2. Санов С.
Науқас адамдарды жалпы күту
Қарағанды, 2021ж
3. Биназаров Н.Д. Мейірбике ісінің негіздері
Алматы, 2004ж
4. Т. П. Обуховец “Сестринское дело практикум”М.
2002ж.
5. Интернет желісі.
Негізгі принциптері
белгілі бір принциптерге негізделеді Мейірбике ісі араласу:
- ғылым сәйкестігі.
- Пәндігі мен айқындық. Бұл кез-келген қарындасы белгілі бір әрекеттерді орындауға еді қамтамасыз ету болып табылады.
- белгілі бір уақыт кезеңі ішінде және апа шеберлік аясында орындау шындық.
- нақты мәселелерді, сондай-ақ орнатылған болатын мақсатқа жетуді шешуге бағытталған.
қарттар араласу таңдалды үлгісіне байланысты, жоспарлау кезеңінің қалған сияқты, шын мәнінде, жүзеге асырылатын тәсілдері.
Учаскелік мейірбикелердің кәсіби мамандығының әлеуметтік-экономикалық дағдарыс кезеңіне сәйкес маңызы
1. У мужчин и женщин Алматы и Алматинской области наблюдается значительная разница в показателях ДБВ и БВ по состоянию опорно-двигательного аппарата, что свидетельствует об ускоренных темпах старения.
2. Коэффициент старения и возрастной статус всех респондентов значительно превышает пограничную норму.
3. По КС и ВС предположительно выявлено опережение биологического возраста опорно-двигательного аппарата наблюдается у женщин и мужчин 1 и 2 возрастных групп города и области, 3-й возрастной группы обоих полов н.п. Кегень. У респондентов женского и мужского пола 3 и 4 групп г. Алматы и 4 группы н.п. Кегень выявляется первичность старения сердечно-сосудистой системы.
4. Определение функционального состояния показало, что респонденты г. Алматы женского пола 1-4 возрастных групп и
мужского пола 1-3 возрастной группы, а так же респонденты н.п. Кегень полностью относятся к четвертому и пятому функциональному классу. Такие лица, входят в группу риска в отношении возникновения болезней, утрате трудоспособности и смерти и подлежат обязательному диспансерному контролю и тщательному клинико-инструментальному обследованию.
5. Лицам мужского пола от 75 лет и старше, проживающие в городе, отнесенным к третьему функциональному классу (темп старения не отличается от популяционного стандарта), рекомендуется проводить ежегодный медицинский контроль.
6. Для полноценного выявления лиц с повышенным темпом старения (относящихся к 4-5 функциональному классу отклонения), рекомендуется открывать центры геронтологии и геронтологические кабинеты.
СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ
1 Ахаладзе Н. Г. Оцшка темпу старшня, стану здоров’я i життездатност людини на основi визначення бюлопчного вжу // дисс… д-ра наук, 14.03.03.
2 Георпйович Ахаладзе. – КиТв: 2007. – 284 с.
3 Ахаладзе Н. Г. Биологический возраст человека. Оценка темпа старения, состояния здоровья и жизнеспособности // Киев: 2009 -187 с.
4 Ахаладзе Н. Г. Биологический возраст как проблема теоретической и практической медицины //ГУ «Институт геронтологии НАМН Украины». – Киев: 2021, № 1 (19). – Превентивная медицина и долголение.
5 Ахаладзе Н. Г Определение биологического и кардиопульмонального // «Проблемы старения и долголетия» – научно- практический журнал. – Том 14, № 1. – 2005
А.Д. СОКОЛОВ, Е.М. РОСЛЯКОВА, Т.О. АБДИРОВА, А.Н. КОЖАНИЯЗОВА
АЛМАТЫ КАЛАСЫ ЖЭНЕ АЛМАТЫ АЙМАККТАРЫ t¥pF ЫНДАРЫНЬЩ НАГ ыз жасын зерттеу
Туйш: Биологиялы^ жас «жеке тулганыц жагдай керсеткштерш» осы жастагы ден сау адамдардыц KepceTK^TepiivieH салыстыра отырып аны^талады. Ец алгаш рет С.Ж. Асфендияров атындагы Каз¥МУ-де «Каза^стандагы егде жастагылардыц белсендi уза^ eivip суруш ^амтамасыз ететш, ^артаюга ^арсы модели (багдарламасын) ецдеу» кешендi тапсырыстагы, кафедра аралыщ багдарлама непзшде зерттеу журпзшдк
Биологиялы^ жасты аны^тау ушш нус^ауларды ецдеу ма^сатында уза^ eмiр сурудН тэсшдерш ^алыптастыруда агзаныц ^ызметпк жай-куйш жэне эртYрлi жастагы туртындарда ^артаюдыц сатыларын аны^тауга арналган тесттер ^олданылды. ТYйiндi свздер: жас, журек-^антамыр жуйеа, функционалды^ сынамалар.
A.D. SOKOLOV, E.M. ROSLIAKOVA, A.N. KOZHANIYAZOVA, T.S. ABDIROVA
TRUE AGE POPULATION BIOLOGY ALMATY REGION
Resume: Biological age is defined as “a set of indicators of the state of the individual, as compared with those of healthy people of the same age. First studies were conducted in Kazakhstan in the framework of customized integrated, interdepartmental program KazNMU them. SD Asfendiyarov “The development of the model (the program) to provide anti-aging active longevity of the elderly in Kazakhstan.”
To study the biological age of the tests applied, determining the functional state of the organ systems that can identify the stages of aging in different population groups in order to develop recommendations for promoting ways to prolong life. Keywords: age, blood circulation, functional tests.
ЭОЖ 331:616-051
А.А.АЙТМАНБЕТОВА, Ж.А.КОЖЕКЕНОВА, А.К.САРЫБАЕВ
С.Ж.Асфендияров атындагы ;аза; улттын; медицина университетi
УЧАСКЕЛ1К МЕЙ1РБИКЕЛЕРДЩ КЭС1БИ МАМАНДЫГЫНЫН ЭЛЕУМЕТПК-ЭКОНОМИКАЛЫК ДАГДАРЫС
КЕЗЕН1НЕ СЭЙКЕС МАНЫЗЫ
Учаскелк мешрбике мамандыгыныц 6YsiHai ;огамдагы статусыныц устанымды; сипаттарын аны;тап, оны жогарылату api персоналды элеуметтк-экономикалы; ;олдау гылыми нег’зделген шараларды талап ететн взект’1 мэселе. Кездейсо; ipiктеу эдюмен уйымдастырылган бipкездiк зерттеу учаскелк мешрбике id мамандыгыныц 6Ys’rnai ;огамдагы бедел’1 мен мэртебесн багалау мэл’теттер’ш алуга мYмкiндiк беpдi.БYгiнгi саяси-экономикалы; взгерстер салдарларымен бетпе-бет кэсiби кYpестегi учаскелк мешрбике мамандыгыныц элеуметтк статусын ынталандыру бойынша кешенд’1 эрекет жYйесiн уйымдастыру ;ажеттiгi, бipiншiден, тулганыц маманды;тагы Yлгiсiн ;алпына келтipу, екiншiден, ;огам квз/’ндегi маманды; беделiн арттырудыц кепiлi. TYiïHÔi свздер: мешрбике, кэсiби мэртебе, элеуметт ‘к-экономикалы; дагдарыс, ынталандыру.
Мешрбике icÎHÏH мамандары эркез кемекке му^таж жандардыц ^огамдагы статусыныц устанымды^ сипаттарын аны^тап, оны
эр^айсысы ушш мейiрiм мен жанашырлы^тыц идеалы. жогарылату эрi персоналды элеуметпк-экономикалы^ ^олдау
Сонды^тан учаскелт мешрбике мамандыгыныц бупнп гылыми непзделген шараларды талап ететЫ езект мэселе.
Осы репе 2021 жылы бipкeздiк зepттey уйымдастырылып, кездейсо| ipiктey эдiсiмeн статистикалы| жиынты| |урылды. Ба|ылау бipлiгi peтiндe Алматы |алалы| емдеу-профилактикалы| мeкeмeлepiндe (№8 |алалы| балалар емханасы, Орталы| |алалы| клиникалы| ауруханасыныц емханасы (О^КА), ^КА, №13, 18 |алалы| емханалар, тeмip жол ауруханасыныц (ТЖА) емханасы) жумыс жасайтын yчаскeлiк мeйipбикe тацдалган. Респонденттер саны – 6B. Meдико-элeyмeттiк зерттеуге |атыс|андардыц жаpтысынан астамы (55,4%) медицинага мeйipбикe мамандыгын унатып, оны eмipлiк тацдауы деп тап|анды|ган барган. Сонда-дагы, маманды|ты дурыс тацдаганына кYмэнданатындаp да кeздeсeдi – 23,8%. Meйipбикeлepдiц 11,8%-ы бул маманды|гы тацдагандарына eкiнсe де, жумыстарын тастамайтынды|тарын жарияласа, 4,0% – eкiнeдi де, жумысты тастаfысы да кeлeтiндiктepiн жасырмайды, калган 5,0% – жауап беруге |иналган.
Meйipбикeлep eмipiндeгi басым |ундылы|тарга мацызына |арай ретпк орын беру 5-балды| шкаламен eлшey ар|ылы iскe асырылды. Денсаулы| са^тыгында кYзeттe туpfан а| халатты абзал жандар ушш eмipдeгi багалы |ундылы|тар арасынан 1-орынга – денсаулы| жэне жануя ие болды (4,8 балл), 2-орынды 4,5 балды| бага есебтен |ызы|гы ден |ойып жасайтын жумыстыц болуы, ал бYгiнгi кун^рк мэселеанщ ар|ауы болып отырган материалды| ^ажeттiлiктepдi |анагаттандыру 4,4 балмен багаланып, тек 3-орын тeптi.
9pi |арай орта буын мамандар Yшiн |ундылы|гар peri кeлeсi тэpтiппeн орналасты: кэаби шыцдалу жэне |ызмет барысында eсy мYмкiндiгi – 4,3 балл (4-орын), рухани |ажeтriлiктepдi |анагаттандыру – 4,2 балл (5-орын), демалыс пен бос уа|ытты eткiзy Yшiн арнайы жагдайдыц болуы – 4,1 балл (6-орын). Meдицина мамандыгыныц iшкi |урамында халы||а деген сYйiспeншiлiк, сонымен |атар кэаби мЫдетш орындау ар|ылы кeпшiлiк алгысына бeлeнy сия|ты кepiнбeйтiн, бipа| сезтетш ажырамас элементтщ барын |анагат тут|ан орта буын -мeйipбикe юнщ мамандары |огамдагы мэртебе, жогары беделге умтылуды бipiншi кeзeктeгi |ундылы|тар |атарына |оспайды.
Аталган тугыр 3,8 балл жинау есебшен, тек 7-орынга ие болган. ТYнгi немесе сeткeлiк кезекштттер, ас|ынган аурулар, уа|ыт тапшылыгы жагдайында |ызметш ат|аратын мамандар Yшiн 6íp бос уа|ытта аз Гана жер учаскеан игepiп, кeкeнiс eгiп, Ys жануарларын асырауды ба|ылау да демалыс typí eкeндiгiн мойындау – |ундылы|тар |атарынан 2,6 балл ар|ылы 8-орынга |ойылганы бeлгiлi болды.
Meйipбикeлep l^ipri экономикалы| дагдарыс кезецЫе сэйкес eмipiндeгi болган eзгepiстepдi дэрежеашц ауырлыгына |арай багалау нэтижeсiндe, жалпы суралган респонденттердщ 35,0% кYнкepiс жагдайыныц ай|ын |иындаганын айтады. Дэл сондай улес салма|та кeлeсi топ респонденттер eмip суру аздап |иындады деумен шектелген. Ал дагдарыс салдарынан кун кешу барысында айтарлы| eзгepiстiц болмаганын 15,0% мешрбикелер растайды. Соцгы жылдары eмipлiк проблемалардыц |айта аздап жецшдегеш туралы суралгандардыц 10,0%-ы айтса, |алган, небары, 5,0%-ы – eмip суру Yшiн кун^р^Н айтарлы| жецшдегенш атап кepсeткeн. Сонымен, бул сура| бойынша ауыр-жецт дэpeжeлepдi тецгерсек, мешрбикелердщ 2/3-нен астамы (70,0%) кун^р^Н оцай емес eкeнiнe шагымданган. Егер осы зерттеу экономикалы| дагдарыс кезецЫе сэйкес кeлгeнiн ескерсек, мундай нэтиже шында||а жанасады.
Meйipбикe мамандыгыныц мiндeтi ауыр, тeлeм а|ысы ецбек шыгынын eтeмeйтiн, ягни материалды| |алыс eкeнi кeпкe мэлiм. Дегенмен, 2/3 жуы| (65,4%) респонденттердщ eз мамандыгына деген eзгepмeйтiн сeзiмiн «Егер Озге медицинамен байланыссыз, бipа| тeлeм а|ысы жогары жумыс усынылса кeлiсeсiз бе?» деген сура||а – «жо|» жауабы дэлeлдeйдi. lpкiлiс таныт|ан 15,4% -ды материалды| |ажетплжт мойындаган топ ретшде жiктeсeк |атeлeспeймiз, сeбeбi ол -уа|ыт суранысы. Суралушылардыц |алган 19,2% мундай усыныспен кeлiсeтiндiктepiн жасырмайды.
Учаскелт мeйipбикe статусына эсер eтeтiн кeйбip сура|гар бойынша салыстыру нысаны ретЫде О^КА жэне ТЖА мeйipбикeлepi алынган.
Жумыс ауыстыру мэсeлeсiн медициналы| мекемелер ™m”epi кeсiндiсiндe салыстырса|, амбулаторлы|-емханалы| мекеме |ызметкерлер1 (27,1%) аурухалалы| мекемелер мамандарына (25,8%) Караганда жогары айлы|ты жумыс|а кету усынысына кeлiсeтiндiктepiнe кeбipeк дауыс берген. Сол сарынмен жумысымды еш|андай жумыс тYpiнe ауыстырмаймын дeйтiндep де учаскелт мeйipбикeлep арасында жогары (54,2%). Бфа| осы туста ipкiлiс таныт|ан стационарлы| мeкeмeлepдiц 29,1%-ы нeнi мецзейтЫдттер1 бэймэлiм жагдайда |алды. Meйipбикe мамандыгы тeцipeгiндeгi барлы| ол|ылы|тарга себеп болган мамандардыц айлы| а|ысыныц дeцгeйi жалпы бвдщ зерттеу та|ырыбымыздыц да непзп кepiнiсi деуге болады. БYгiнгi кунп eз айлы| табыстарын, оныц кeлeмi мен дeцгeйi жагынан багалауга атсалыс|ан мамандардыц пiкipiнe кeцiл аударайы|. Респонденттердщ басым кeпшiлiгi (70,2%) eз айлы| а|ысыныц мeлшepiн – eмip сурудН орта дeцгeйiн |амтамасыз етуге де жeтпeйдi деп сынайды. Жала|ы кeлeмi орташа eмip суру дeцгeйiн |амтамасыз етуге |абiлeттi деген мeйipбикeлep саны – 29,4%.
rçp статистика агентппнщ арнайы мэлiмeттepi бойынша, жалпы медициналы| персоналдардыц айлы| а|ысы 2021 ж. – 45 мыц тг. 2021 ж. – 81 000 тг. децгешне eœern айтарлы| жeтiстiк. Алайда, мемлекет |олдауына му|таж санаттагы маманды| иeлepiнiц1 орташа айлы| кeлeмi жагынан, халы| шаруашылыгыныц барлы| салаларыныц ^мш туйы|гаудыц алдында турганы ай|ын ^рЫп тур.
Агeнттiктiц арнайы ресми мэлiмeттepi бойынша медициналы| |ызмeткepлepдiц айлы| жала|ысын тeлeyгe кеткен |аржы кeлeмiн, |арапайым турде, медицинамен |атар аталатын б^м беру саласымен салыстыртанда, 2021 жылы б^м беру саласында жала|ы тeлeyгe – 692 963,9 млн. тецге жумсалса, денсаулы| са|гау жэне элеуметпк |ызмет кepсeтy сферасында бул |аражат, небары, 354 911,6 млн. тецгеш ^ураган. Meйipбикe iсi мамандыгыныц бупнп |огамдагы бeдeлi мен мэpтeбeсiн багалай отырып, 29,0% респонденттер бул маманды|ты бeдeлдi эpi сыйлы деп санайтынды|тарын аны|тады|. 31,0% -ы бул маманды| сыйлы, бipа| бeдeлдi емес деп багалайды. Meйipбикe мамандыгыныц |огам тарапынан сыйлы емес деп 14,0% мамандар ^рсе^ен. Mаманды|гыц мэpтeбeсi тeмeн, ягни сыйы да бeдeлi де жо| дeгeндi 10,0% мeйipбикeлep устанады. калган 16,0% суралгандар жауап беруге |иналган.
Meдициналы| мeкeмeлepдiц тYpлi типтepi арасында маманды| статусы мынадай кepсeткiштepгe ие болды. Амбулаторлы|-емханалы| мекемелер жумысшылары да (14,2%), стационарлы| мекемелер мамандары да (12,9%) аталмыш статусты аз ^лемде бeдeлдi эpi сыйлы деп санайды, эpi кepсeткiштepiндe айтарлы| айырмашылы| жо|. Учаскeлiк мeйipбикeлepдiц кeпшiлiгi (21,5%) eз маманды|гарын тек сыйлы, аса бeдeлдi емес деумен шeктeлeдi. Бул тугыр бойынша стационарлы| мамандардыц кepсeткiштepi болмашы – 3,2%. Бул багалау кepсeткiштepi бойынша амбулаторлы|-емханалы| жэне стационарлы| мeкeмeлepдiц берген багасыныц айырмашылыгы ай|ын (t=3,67), эpi салыстырмалы.
Meйipбикe мамандыгыныц ел арасындагы сыйы тeмeн деп, кepiсiншe, 2/3 жуы| (64,5%) стационарлы| жэне 1/3 (33,3%) yчаскeлiк мешрбикелер ^рсе^ен. Бул кepсeткiштep де мэш жагынан салыстыруга турарлы|. Mаманды|rыц мэртебесш бeдeлдi де, сыйлы да емес деп 8,5% учаскелт мeйipбикeлep белплеген. Осы тугырды устангандардыц стационарлы| мекеме мамандарыныц арасында жо| болганына Караганда yчаскeлiк мeйipбикe iсi мамандыгыныц мацызы мен мемлекет тарапынан элeyмeттiк |оргалуында ол|ылы|тар бар eкeндiгi ай|ындала туседк Meкeмe типтepi кeсiндiсiндe маманды| статусын багалауды жауапсыз |алдыртан yчаскeлiк 22,8% жэне стационарлы| 19,4% мeйipбикeлep, бэлшм, багалау паpамeтpлepiнiц арасынан сэйкес багам таппаган. БYгiнгi тацдагы саяси-экономикалы| eзгepiстep, дагдарыс салдарлары, жумыс орындарындагы кэаби талаптардыц кYшeюi |убылыстарымен бетпе-бет келген учаскелт мeйipбикe
мамандыгыныц элеуметпк статусын ынталандыру бойынша тулганыц маманды^тагы Y^riciH ^алпына келтiру, екiншiден,
кешендi эрекет жYйесiн уйымдастыру ^ажеттт, ^огам кeзiндегi маманды^ беделiн арттырудыц кепiлi.
А.А.АЙТМАНБЕТОВА, Ж.А.КОЖЕКЕНОВА, А.К.САРЫБАЕВ
ПРОФЕССИОНАЛЬНЫЙ СТАТУС УЧАСТКОВОЙ МЕДСЕСТРЫ В ПЕРИОД СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО КРИЗИСА
Резюме: Изучение статуса профессии участковой медсестры, последовательно, научное обоснование комплекса мероприятий по социально-экономической поддержке профессии и повышения ее статуса являются одними из актуальных вопросов в период социально-экономических прообразований в современном обществе. Организованное одномоментное исследование методом случайной выборки респондентов позволило установить критерий оценки статуса данной профессии.
Необходимость разработки мероприятий по стимулированию социального статуса участковой медсестры, претерпывающий кризис в социалном, экономическом, профессиональном плане, поможет восстановить образ профессиональной личности и придать должный авторитет в общественном мнении.
Ключевые слова: медсестра, профессиональный статус, социально-экономический кризис, мотивация.
A.A. AITMANBETOVA, ZH.A. KOZHEKENOVA, A.K. SARYBAEV
PROFESSIONAL STATUS OF COMMUNITY NURSES DURING THE SOCIO-ECONOMIC CRISIS
Resume: Study status of the profession health nurse, consistently, scientific substantiation of complex measures on socio- economic support to the profession and enhance its status are some of the pressing issues in the period of social and economic reform in modern society. Organized cross-sectional study a random sample of respondents allowed to establish a criterion for assessing the status of the profession .
The need to develop measures to stimulate the social status of health nurse, feel sotsial, economically, professionally crisis, to help restore the image of professional identity and give authority credibility in public opinion. Keywords: nurse, occupational status, socio-economic crisis, motivation.
ЭОЖ 614.253.5(038)(075.8)
А.А.АЙТМАНБЕТОВА, А.Н.НУРБАКЫТ, М.П.КУСЕНОВА
С.Ж.Асфендияров атындагы ;аза; ултты;медицина университетi
МЕЙ1РБИКЕ 1С1НДЕГ1 БИОМЕДИЦИНАЛЫК ЭТИКА АСПЕКТ1ЛЕР1
Зерттеу кврсеткендей, мешрбике персоналы да, ол квмек кврсетет’:н пациенттер де олардыц ара;атынасындагы этикалы нунынты; аспектлерде жэне ол ара;атынасты реттейтiн зацдылын-нормативных актлер бойынша жетшл’шаз бiлiктi. Сонды;тан уйымдастырылган зерттеу жумысы орта медициналы; нызметкерлердц кэсiби жумысындагы биомедициналы; этика аспектiлерiн ай;ындап бек’1ту жэне персонал мен пациент взара натынасын реттейтн нормативтiк-нунынтын актлердi мецгеру децгейiн жогарылатуды квздейд’:.
TYÜiHdi свздер: биомедициналы; этика, медперсонал-пациент взара натынасы, нормативтiк-нунынтын актлер.
Медициналы^ этика жэне деонтология мацызы денсаулы^ са^тауга ттелей эсер ететш элеуметпк-экономикалы^ ^атынастардыц eзгерiстерiмен, нары^ты^, маркетинг™ Yдерiстердiц енпз^мен, медициналы^ кемек сферасыныц коммерциализациялануына байланысты арта тYседi. Оныц Yстiне медициналы^ ^ызметкерлер де, пациенттер де этикалы^-^у^ы^ты^ езара ара^атынастар сура^тарында жэне бул ара^атынастарды регламенттеп реттейтш зацдылы^-норматив™ актшер мен бас^а ^ужаттар бойынша жеткттаз бЫкт [1, 2]. Осы орайда мешрбикелт кемек керсетудеп орта медперсоналдыц биомедициналы^ этика непздерш ныгайту ма^сатында медико-элеуметпк зерттеу уйымдастырылды. 2021 жылы Алматы ^аласыныц ^алалы^ №7 клиникалы^ ауруханасыныц емханасы жэне №18 емхана мешрбикелершщ пациенттермен езара ^атынасындагы биомедициналы^ этика аспектiлерi жешндеп пiкiрлерi анонимдi сауалнамалы^ сурау ар^ылы зерттелген.
Зерттеу жYргiзуде ^олданылган социологиялы^, статистикалы^, сараптамалы^ зерттеу эдiстерi негiзiнде 30 мейiрбике персоналы жэне сол мекемелерден кемек алган 110 пациент мэлiметтерi F ылыми-статистикал ы^ ецделдг Пациент-респонденттердiц негiзгi бeлiгi соцгы жылдарда медициналы^ мекемелердегi кемек керсету сапасыныц арт^анын пациенттерге у^ыпты тYPде ^урметпен ^араумен (58,2%), медициналы^ персоналдыц кэап^ойлыгыныц арт^андыгымен (62,3%), сонымен ^атар медициналы^ кемек кeрсетудегi медициналы^ ^ызметкерлердН жауапкершштшц, эдептiлiгiнiц (70 %) улгайгандыгымен тYсiндiредi. Алайда,
медициналы^ персоналдыц бiлiктiлiгi мен кэап^ойлыгындагы ол^ылы^тарды 3,7% пациенттер керсеткен. Жалпы алганда, пациенттердiц 43%-ы мешрбике жумысымен толы^ ^анагаттанган, 37% – ездерше кемек керсеткен мейiрбикенi ете у^ыпты да мейiрiмдi деп багалаган, келесi «мешрбике эрдайым асыгып, дурыс назар аудармайды» -12% , «мешрбике пациентке ^атысты eзiн бурыс, дерек устады» -8% жауап белгiлеген.
Медперсоналды жеке марапаттау практикасына ^атысты мэселеде пациенттердщ басым бeлiгi (70,3%) – шынайы алгыс деп санаса, ^алгандары – керсеткен кeмегiнiц а^ысы ретшде гонорар (13,5%) жэне ашы^ турде «пара» (16,2%) деген. Материалды^ телемдер жэне марапаттаулардан кейiн пациенттердiц 1/3-i кемек керсету сапасыныц артатынына (34,2%), 13,6% – медперсоналдыц ерекше назар аударатына, 20% – досты^ сезiмдер ^алыптасатынына, калган %-i – сондай эрекеттен соц нэтиженiц оцтайлы жагына eзгеретiнiне сенiмдi. Медперсоналдардыц 80%-ы болса пациенттер тарапынан марапаттау практикасын – шынайы алгыс деп тусiнедi. Дегенмен, 1/3-i материалды^ марапаттаудыц кемек сапасын оцтайлы езгертуге эсерi барын, 64,4% мешрбикелер пiкiрi бойынша, пациентке деген у^ыпты да досты^ ^атынас ^алыптасатынын жасырмайды.
^у^ы жэне мораль медперсоналдан кэаби борышын сэйкес децгейде орындауды, пациенттiк жеке тулгага, оныц туыстарына, эрiптестерiне деген ^урметп талап ететш мацызды нормативтi жYйелер болып табылады (А.Н.Савицкая, 1982).
