- Адамдар арасындағы қақтығыстарды шешу әдістері
- Адамдар арасындағы қақтығыстарды шешу жолдары
- Қазақстан республикасында халықаралық төреліктің қалыптасуы және дамуы
- Қақтығыстардың алдын алу және шешу жолдары
- Отбасылық қақтығыстарды шешу жолдары
- Педагогикалық қақтығыстарды шешу жолдары
- Үштілді білім беру жағдайындағы жеке тұлғаның көптілділігін дамыту жолдары
- Ұялшақ және тұйық балалардың белсенділігін арттыру жолдары
Адамдар арасындағы қақтығыстарды шешу әдістері
мақсаттары барлық түрлері, әр түрлі тұлғалар, тұлғааралық жанжал деп аталатын болашақтағы жеке тұлғалардың Clash. Базалық ядролық жанжал қарсы мақсаттарды қанағаттандыру үшін күш жеке тұлғалар, сондай-ақ басқа да мүдделерін сай емес кезде орын проблемалық немесе қайшы жағдай болып саналады. Жанжалды жағдай қақтығыстың зародышеобразования үшін қажетті шарт болып табылады.
Кенеттен қақтығысты болдырмау керек. жағдайларда ол екі соғысушы тараптардың қанағаттандыру ерте сындарлы шешу орнатумен тыныш оған кездесуге қажеттілігін болдырмау үшін мүмкін емес болып табылады. Қарсыласу жағдайларын шешу үшін дайындалу керек. Сіздің мақсатыңызды нақты түсіну қажет. тұлғааралық жанжал жағдайларды сауатты және сындарлы реттеу үшін бұл өз ұстанымын туралы ұмытуға және қарсы жағында көзқарасын түсінуге тырысады, сондай-ақ жалпы жағдайды мемлекет хабардар болуы маңызды емес.
Қарсыласудан туындаған конструктивті жол, өз мүдделері мен қақтығысты шешудің қалауы немесе қаламауы туралы жаумен сөйлесу туралы тыныш мәлімдеме болып табылады. Егер қарсылас ұсынылған көзқараспен келіспесе және қақтығысты шешпесе, онда оның жағдайды қалай шешетінін білуіңіз керек.
Адамдар арасындағы қақтығыстарды ақылға қонымды шешу жеке жеңіске емес, түсінуге деген іздеуді қамтиды. Біз қақтығыс тудырған факторларды тыныш талқылауға тырысуымыз керек. Сондықтан сіз қақтығыстың неліктен туындағанын – жаудың әрекеттерін немесе жағдайды дұрыс түсінбеуді түсінуіңіз керек. Қарсыластың себептері мен көзқарасын білмейінше, әрдайым жақсы болуға тиіс.
Өз позициясы қорғалуы тиіс, бірақ серіктеске қысым жасау арқылы емес. Қысым екі қарсыластың мүмкіндіктерін қысқартады және қарама-қайшылық жағдайын шешуге көмектеспейді.
Қарсыласудың қазіргі жағдайынан сындарлы шығу үшін қолайлы мінез-құлықтың белгілі бір түрі бар. Ең алдымен, қарсыласын «көтеру» емес, оны «төмендетпеу» сөзіндегі сөз тіркестерін қолдану керек. Аргументтер шынайы емес, артықшылығының нәтижесі емес екенін түсіну керек.
Сіз сондай-ақ әрқашан да, ешқашан да болмағандай, таласта пайдаланбауға тырысуыңыз керек. Әңгімелесуде сіз мейірімді, ашық және адал болуыңыз керек. Сондай-ақ кез келген қарама-қайшылықтан қадір-қасиетпен шығуға көмектесетін алтын ережені есте сақтау қажет.
Ереже келесідей: «кейде үнсіз қалу жақсы». Қақтығыс жағдайлары қатысушылардың жеке қасиеттеріне байланысты емес, мүдделердің, көзқарастардың, принциптердің сәйкес келмеуінен туындайды. Сондықтан, даудың барысында адамға емес, жанжалдың тақырыбына тікелей шабуыл жасау керек.
Айту керек, нақты және негізделген болуы керек, жалпылама емес. Негізгі тапсырмаларды шешу қажет, алайда олардың маңыздылығын жоғалтпау керек. Сізге қарсылас туралы айтудың қажеті жоқ, өзіңіз туралы айту керек. Мысалы, фразаның орнына: «Сіз жатып жатырсыз» дегенді білдіреді, «Менде басқа ақпарат бар».
Дауларды шешу барысында өз эмоцияларын қатаң бақылауда ұстауға тырысу керек. Басқаша айтқанда, эмоцияларды басудың қажеті жоқ, бірақ олар өздерін бақылауға болмайды.
Сіз процесінде әрбір қатысушысы бұл рөл атқарды, өйткені, бүкіл жағдайды атмосферасын сезінуге үйренуіміз керек.
Адамдар арасындағы қақтығыстарды шешу жолдары
Жағдайдың дұрыс бағалануы және проблеманың күрделілігі, жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауы адамның табиғатындағы қақтығыстарды шешудің ең тиімді әдісі болып табылады. Мұндай қақтығыстар әрдайым жеке тұлғаның даралығы мен оның мінез-құлқына тәуелді болғандықтан, олардың шешімі жынысына, пәннің жасына, сипатына және темпераментіне, әлеуметтік мәртебесіне, адамгершілік құндылықтарына және құндылықтарына байланысты.
D. Карнеги стресстің пайда болуын дүрбелеңдетуден сақтап қалмау үшін, адамның жеке қарама-қайшылықтарымен күресуді ұсынады,кері эмоцияларды тастайды. Дегенмен, адам ішіндегі жанжалдарды жеңудің жеке көзқарас қажеттілігіне қарамастан, жеке сипаттамаларға қатысты бәрін қолдана алатын қақтығыстарды шешудің ең типтік әдістерін және әдістерін анықтау қажет. Төменде адамдар арасындағы қақтығыстарды шешудің ең маңызды жолдары көрсетілген.
Ең алдымен, жағдайды барабар бағалаудан басқа, біз оны бақылауға алуға және жанжалдың провокаторы болып табылатын қарама-қайшылықтарды анықтауға тырысуымыз керек. Содан кейін қақтығыстың экзистенциалды мәнін түсіну, оның маңыздылығын бағалау қажет.
Қарсыласу жағдайын тудырған себебі барлық маңызсыз және қызмет көрсететін факторларды лақтырып, оның мәнін ашып, оны оқшаулау керек. Адам жанжалдарын конструктивті түрде аяқтау үшін қарсылықтардың арандатқыштарын талдауда батылдық маңызды рөл атқарады.
Шындықты табиғатпен, безендірмей, тіпті толық қанағаттандырмаса да, қабылдауға болады. Сондай-ақ, жинақталған эмоцияларды (мысалы, ашулану немесе алаңдаушылық) бұзуды ғана ұмытуға болмайды, сондықтан сізге оларды қалай шығуға болатындығын білу керек.
Тізімде көрсетілген әдістер адамның жанжалдарын шешудің барлық негізгі жолдарынан алыс.
психология және қақтығыс басқарудың қазіргі заманғы ғылым мазасыз немесе қорқыныш ілеспе intrapersonal қайшылықтарды жою немесе азайту ұмтылған, жеке тұрақтандыру реттеу нақты жүйесі болып табылады адамның психологиялық қорғау тұрады тетіктерін бірқатар, әзірледік.
Қазақстан республикасында халықаралық төреліктің қалыптасуы және дамуы
Жабаева Айдана Айсултанцызы, КР Зацнама институты халы;аралы; зацнама жэне салыстырмалы ^¥^ы^тану бвлiмiнщ кiшi гылыми ;ызметкер^ «КазГЮУ Университета АК магистранты
КАЗАХСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ХАЛЬЩАРАЛЬЩ ТЭРЕЛ1КТЩ
КАЛЫПТАСУЫ ЖЭНЕ ДАМУЫ
Кай елде болмасын ;¥;ы;ты; дауларды шешу мен б^зылган ;алпына келтiру
сот эдшдтмен жYзеге асырылады. Казахстан Республикасыныц 13-бабы 2-тармагына сэйкес, эркiм вз к¥^ы^тары мен мYДделерiн сотпен ;оргауга ^¥^ыгы бар [1]. Алайда, элеуметпк ;арым-;атынастардыц кYрделенуi мен Казахстан Республикасыныц элемдеп жетекшi жэне бэсекеге ;абшетп елдердiц ;атарына ;осылуына байланысты ;азiрri жагдайда, осы ;арым-;атынастардагы ;атысушылардыц мYДделерiнiц бузылуы жэне эдiл сот шешiмiне ;ол жеткiзу мYмкiн емес. Б^л мэселе вз шешiмiн сот жYЙесiн реформалау ар;ылы табуы мYмкiн. Алайда алдынгы ;атардагы мемлекеттердiц тиiмдi тэжiрибелерiн басшылы;;а ала отырып, б^л мэселенщ шешiмiн табуга мYмкiндiк туды. Квптеген мемлекеттерде, сондай-а; ТМД елдерiнде дамып келе жат;ан институттардыц бiрi тврелш сот болып табылады.
Казахстан Республикасына халы;аралы; тврелiк жYЙесiн енгiзу мэселес келесiдей себептердi жоюга ы;палдасты: азаматты; iстер бойынша соттардыц ;ызметше ауыртпалы; салмау, бiрiншi сатыдагы сотта ю ;арау кезiнде белгiлi бiр уа;ыт пен кYштi, оныц iшiнде ;аржылай шыгындарды талап етедi, жэне сот шешiмi, эдетте, тек бiр тараптыц гана мYДдесiн ;анагаттандырады, ал екiншi тарап сот шешiмiне разы болмайды, нэтижесiнде сот шешiмiне шагым кел^ру процесi (апелляциялы;, кассациялы;, ;адагалау сатысы) басталады. Атап вткен барлы; сатылардыц вз алдына бекiтiлген арнайы уа;ыт;а ;атысты талаптары бар. Осыган орай, ютер айларга, тiптi жылдарга жалгасып кететiн жагдайлар орын алуда.
Каза;станныц зацнамалы; жYЙесiне тврелiк соттарды енпзу тек дауды тиiмдi эрi тез шешуге жэрдемдесiп ;ана поймай, сонымен ;атар, сот ;арауына берiлетiн ютер саныныц азаюы, сот
тал;ылауыныц тэр^бш оцайлату, тараптар Yшiн сот шыгындарын азайту, сондай-а; iстi ;арау мен шешу мерзiмiн ;ыс;арту секiлдi квптеген сот вндiрiсiнiц проблемаларын реттеуге мYмкiндiк тугызды.
Казахстан Республикасында тврелiк сотта ю ;арау тэртiбiнiц децгейi элi де болса кец етек алган жо;. Сонды;тан да, нары;ты; экономика жагдайында оныц эрi ;арай дамуы ;аза;станды; ;огамныц ;ажеттшш болып табылады.
КР Судьяларыныц «Казахстан – 2050» стратегиясы аясындагы ^лтты; сот жYЙесiнiц мiндетi» (2021 ж.;араша айындагы) VI съезшде КР Президентi Н.Э. Назарбаев: «Каза;станныц ;¥;ы;ты; жYЙесiн дамытудыц зор ы;палы дауды балама тэсiлмен шешумен сайма сай келедi… Б^л Каза;станныц сот жYЙесiне оц взгерiстер экелед^ соттарга тYсетiн ауыртпалы;тарды азайтады. Сонымен ;атар, елде тиiмдi инвестициялы; ахуалды ;алыптастыруга, iскерлiк белсендiлiктi жандандыруга ы;палдасты; етедЬ>, – дедi [2].
Дауды балама тэсшмен шешуге аралы; немесе тврелш сот тал;ылаулары, медиация жэне бас;а да тэсiлдер жатады. Аталган тэсiлдер элемдiк тэжiрибеде «тшмдшп» жагынан вз дэрежелерiн иеленiп, кецiнен ;олданылуда.
Казахстан Республикасында тврелiк сот жYЙесiн реттейтiн зацнамалы; базаныц бар болуына ;арамастан, осы рэсiмдер толы; элеуетп пайдаланылмайды. Зацнаманыц жеткiлiксiздiгi, дауды шешуге байланысты т^ргылыщты халы;тыц квз;арасы, заци нигилизм, дауды тврелiк сотта шешу мYмкiндiктерi туралы коммерциялы; багыттагы вкшдердщ толы; хабардар болмауы, аталган мэселе аясындагы проблемалардыц шешiм таппауы секiлдi факторлар тврелiк сот институтыныц дамуын тежейдi.
Осыган байланысты, тврелiк сотта ют ;арау бойынша т^жырымдамалы; квз;арастарды
№2 (43) 2021 ж. Цазакртан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
эзiрлеу ^ажет. Колданыстагы зацнаманыц кемшiлiктерi мен ^¥^ьщтьщ ^акгыгысты жою ^ажет.
Тврелiк сотта iс ^арау тэртiбi мен ережесш кешендi зерттеу жэне осы саладагы тYрлi шешiлмеген теорияльщ мэселелердi шешу мацыздылыгы квптеген галымдар мен практиктердщ назарын аудартады деп болжауга болады.
Казахстан Республикасы КСРО-дан бвлiнiп вз тэуелшздшн 1991 жылы 16 желто^санда алган соц, взшщ ^¥^ьщтьщ базасын ^алыптастыра бастады. Ягни сол жылдардан бастап аральщ сот ^айта жандана бастады. Казахстан Республикасы нарьщтьщ экономикага квшiп, кэсiпкерлiк эрекеттердщ дамуы мен тараптардыц арасында эр тYрлi даулардыц пайда болуы, ^огамда дауларды шешудщ альтернативтi жолдары ^арастырыла бастады. Ягни мемлекеттiк соттар м^цдай квп iстердi ^арауга ^ау^арсыз болды. Сондьщтан да азаматтьщ дауларды шешуде балама (альтернативн) жолдар керек болды.
1991-2004 жылдар аралыгында тврелштщ ^^ьщтьщ жагынан реттейтш арнайы зацныц болмауы осы соттыц ары ^арай дамуына керi эсерш тигiздi. Тврелiк сол жылдары нормативнк-к¥^ьщтьщ актiлерде iшiнара баптармен реттелiп, ягни тольщ квлемде эрекет ете алмады. Сол жылдары тврелiк хальщаральщ шарттардыц зацдыльщтарыныц негiзiне жэне тврелштщ шю регламенттерiне байланысты вз ^ызметтерш ащарды. Осы жылдары Казахстан Республикасында тврелштер шыгарган шешiмдердi орындау мэселелерi бойынша бiрнеше ^иындьщтар орын алды.
Себебi 1993 жылы 4 мамырда Казахстан Республикасы министрлер кабинетiмен ^абылданган №358 Каулымен бекiтiлген экономикальщ дауды тврелш сотта шешу туралы ережеде мемлекетпк сот, тврелiк соттыц шыгарган шешiмдерi зацга сэйкес келмеген жагдайда мемлекетпк сот шешiмдi орындау туралы б^йрьщты беруден бас тартатын. М^цдай нормалар тврелш соттыц шыгарган шешiмдерiн ^айта мемлекеттiк сотта ^айта ^арауга жататын едi. Б^л мэселе 1993 жылдыц ^азац айында вз шешiмiн тапты. Ягни Казахстан Республикасыныц 1992 жылгы 17 ^ацтардагы «Шаруашыльщ дауларды Казахстан Республикасы тврелiк сотында шешу туралы» зацыныц 134-бабына сэйкес мемлекеттiк сот тврелштщ шешiмiн орындау б^йрыгын беренн кезде оныц зацга сэйкестiгiн тексермеу керек делшген. Бiрак та, б^л жогарыда аталган
ереженi мемлекеттiк органдар жэне сот жYЙесi ^олданган жо^. 1992-2004 жылдары Казахстан Республикасында тврелшке байланысты зандар, нормалар жеткiлiксiз болды. Мысалы КР-сы А1ЖК тврелiк туралы на^ты ережелердi ^амтыган жо^, тек ^ана КР А1ЖК 170-бабыныц 4тармагына сэйкес ведомствальщ мYлiктiк даулар тараптардыц келiсiмi бойынша егер ол зац актшершде тыйым салынбаса тврелiктiц ^арауына берiлуi мYмкiн делiнген [3, б.10-15].
Казахстан Республикасыныц галым-мамандар соныц iшiнде М.К. Сулейменов, Ю.Г. Басин, З.Х. Баймолдина, П.Я. Грешников секiлдi ата^ты зацгерлер тврелiк сот зацыныц жо^тыгына байланысты 1995-2004 жылдар аралыгында зац жобасыныц жасау жэне оны ^абылдау керек екендiгi туралы мэселе квтердь
1995-2004 жылдар аралыгында Казахстан Республикасы непзшен барльщ хальщаральщ тврелiктерге байланысты хальщаральщ конвенцияларга ^осылды жэне оны ратификациялады. Оныц iшiнде 1995 жылы 4 ^азан айында Нью-Йорк конвенциясына «Хальщаральщ тврелiктiц шешiмдерiнiц орындалуы туралы» жэне сол жылы Еуропальщ «Сырт^ы сауда туралы тврелш» конвенциясы жэне т.б. Ягни Казахстан Республикасы хальщаральщ жеке ^¥^ьщтьщ конвенция мен келюм ^атысушыларыныц бiрi, конвенцияда тараптар дауларын тврелiк соттарга беру ^¥^ьщтары белгшенген, м^цда егер келiсiм болган жагдайда мемлекетпк соттардыц араласпау ^агидасы жYзеге асырылады [3, б.17-
19].
Казахстан Республикасында алгаш^ы рет хальщаральщ тврелш реттейтiн арнайы зацнныц пайда болуына байланысты, мемлекетте кэсiпкерлер арасында туындаган дауды балама (альтернативтi) жолмен шешу кещнен ^олдана бастады. Ягни азаматтардыц тврелiкке сенiмi артты. Казахстан Республикасы тэуелсiздiк алган жылдары тврелштщ шешкен шешiмдерiн тараптар ерiктi турде орындамай, оны ^^ьщтьщ тYрде жэне мэжбYрлi тYрде орындататын зацныц болмауына байланысты ^иыншыльщтарды бастан кешiргенiн жогарыда ^арастырдьщ.
Казахстан Республикасында 2004 жылы 28 желто^сан айында алгаш^ы рет «Аральщ сот туралы» жэне «Хальщаральщ тврелш туралы» Зацдары ^абылданып, ягни мемлекет тарихында дауларды балама жолдармен шешуге жэне тврелiк соттарга байланысты алгаш^ы рет Yлкен ^адам жасалды. Каза^стандьщ ата^ты зацгерлер хальщаральщ тврелш институтын ары ^арай
6
дамытуга KipicTi.
Зацныц кабылданган алгаш^ы жылдары азаматтар арасында Ke6iHece аралык сотпен твpелiк соттыц айырмашылыщтарын д^рыс тYciнбеушiлiк квбipек кездесш жатты.
Аралык сот пен халыщаралыщ твpелiк ^ызметшщ айырмашылыгы накты тврелш орган емес, даудыц пэнiне байланысты тYciндipiледi. Твpелiк дауды мемлекеттщ rni^^ жэне халыщаралыщ децгейде кез-келген жеке жэне занды т^лгалардыц арасындагы (резидент немесе резидент емес) дауга байланысты тврелш вз дауларын шешуге к¥^ыщтары бар. Азаматтыщ-кдоыктык; келюмшарт^а байланысты тараптардыц келiciмi бойынша жеке жэне зацды т^лгалар арасындагы даулар аралыщ сотта каралады. Аралык сот тек кана резиденттер арасындагы туындаган дауларды карастырады.
Аралык сот туралы зац кабылданганнан бастап казipгi кезде кэсшкерлер арасындагы келiciмшаpтка байланысты туындаган дауларын баламалы тYpде шешуге кызыгушылыщтары арта тYcуде.
Казipгi тацда Казахстан Республикасында тврелшке жеке жэне занды т^лгалар арасындагы дауларын шешуге жYгiнушiлеp саны жыл сайын квбейiп келуде. Бipак, ^ipri танда заманныц
взгеpуiне байланысты тврел^щ зацына взгеpicтеp мен толыщтырулар енгiзу кажеттшш туындап отыр. Ягни твpелiк сотка байланысты шетелдiк тэж1рибеш кецiнен колдану керек деп есептеймш.
Жалпы алганда «Аралык сот туралы» жэне «Халыщаралыщ коммерциялык твpелiк сот туралы» Казахстан Республикасыныц Зандарыныц кабылдануы мемлекет атынан твpелiк сотка деген колдау деп тYciну керек деп ойлаймын.
Эдшет Миниcтpлiгiнiц жYpгiзген статистикасына карасак, 2021 жылы соттар шамамен 700 мыц азаматтык ic караган. 2021 жылгы каралган icтеp де осы шамада. «Осы сандардан квpiнiп т^ргандай-ак соттардыц азаматтыщ icтеpдi караудагы ж^мыстарыныц квптiгi Yлкен. Б^л ретте 2021 жылы аралык соттар 22 – ic, ал тврелш сот 3 ic караган. Соган байланысты аралык жэне твpелiк соттардыц к^зыретш кецейту мемлекетпк соттардыц жYктемеciн барынша твмендетер едi деп ойлаймын.
Твpелiк сотты дамытудыц басты максаты ол Казахстан Республикасыныц экономикасын дамытудыц бipден-бip жолы ретвде тYciну кажет деп ойлаймын.
ПайдаланылFан эдебиеттер Ti3iMi
1. 1995 жылгы 30 тамыз Казахстан Республикасыныц Конституциясы // А^параттьщ жYЙе «www. adilet.zan.kz» .
2. Выступление Президента Казахстана Нурсултана Назарбаева на VI съезде судей РК «Задачи национальной судебной системы в контексте Стратегии «Казахстан-2050» Астана. (20 ноября 2021 г.) // www.akorda.kz/www/www_akorda_kz.nsf/sections?openform&id_doc
3. Сулейменов М.К. Арбитражные (третейские) суды в Казахстане: прошлое, настоящее, будущее.-Алматы: Казахстанский международный арбитраж, НИИ частного права, 2007.- 430 с.
Мащалада дауларды баламажолдармен цараудыц бгр тзсШхалыщаралыщтврелгк институтыныц щалыптасу жэне даму жолы, оныц басща институттардан айырмашылыщтары мен ¡стерд1 щарау ерекшел1ктер1 щарастырылган.
ТYйiн свздер: халыщаралыщ тврел1к, дауларды балама жолдармен щарау.
В данной статье рассматривается путь формирования и развития международного арбитража как института альтернативного разрешения споров и отличительные черты от других институтов, особенности рассмотрения споров в арбитраже.
Ключевые слова: международный арбитраж, альтернативное разрешение споров.
№2 (43) 2021 ж. Цазацстан Республикасы Зацнама институтыныц жаршысы
8
In this article considered the way of formation and development of international arbitration as an institution of alternative dispute resolution and distinctive features from other institutions, particularly the consideration of disputes by arbitration.
Keywords: international arbitration, alternative dispute resolution
Айдана Айсултанцызы Жабаева,
КР Зацнама институты халыцаралыц зацнама жэне салыстырмалы цуцыцтану бвлiмiнiц Kimi гылыми цыi3MemKepi, «КазГЮУ Университетi» АКмагистранты
Цазацстан Республикасында халыцаралыц тврелжтщ цалыптасуы жэне дамуы
Жабаева Айдана Айсултанкызы,
младший научный сотрудник отдела международного законодательства и сравнительного правоведения Института законодательства РК, магистрант АО «Университет КазГЮУ»
Формирование и развитие международного арбитража в Республике Казахстан
Zhabayeva Aidana Aisultankyzy,
Younger research fellow of Department of the international legislation and comparative law of the Institute of legislation of the Republic of Kazakhstan, a candidate for a Master’s degree of JSC «KAZGUU University»
The way of formation and development of international arbitration in Republic of Kazakhstan
Қақтығыстардың алдын алу және шешу жолдары
Коммуникативтік ауызша өзара әрекеттесу барысында адамдар бір-бірімен қақтығысады. Бұл құбылыс сөзсіз.
жанжалды жағдайлар басқару мәселелерімен айналысатын ғылым, жанжалдарды дүниеге және олардың қарар алдын алу жолдары, конфликтология деп аталатын. Шиеленістерді ол болжау өте қиын, сондықтан жеке тұлғалар мінез-құлық реакциялар, тиісті, сонымен қатар иррационал ғана емес, ниетіне туындаған фактісі сүйенеді. Мұндай кездейсоқтық кезеңдері эмоциялық қарқындылық пен стресстік жағдайлардың жағдайларын жақсартуға бейім.
Жанжалдарды шешудің ғылыми әдістер арқылы шешілуі күрделі болып көрінеді. Алайда, социологиялық және психологиялық ғылым, менеджмент теориясы мен текетірестің жағдайларды шешу үшін қолданыстағы әдістерін теориялық қорытындылар негізінде, ағымдағы қақтығысы даулы жағдайлар, осындай жағдайлар сындарлы тоқтату, олардың алдын алу және болдырмау жеке тұлғалардың оңтайлы мінез-қамтамасыз ету рәсімдерін кешенін әзірледі.
Кез-келген жанжалды жағдай жеке немесе ұжымның нақты қажеттіліктерінің қанағаттанбауымен байланысты. Сондықтан, осындай жағдайлар жөніндегі іс-шаралар туған алдын алу үшін ықтимал қақтығыс ықтималдығы бар, себептерін анықтау үшін бастапқы әдістерін қамтуы тиіс.
Қарсыласу жағдайларын туғызатын факторлар әлеуметтік және психологиялық деңгейлерді қамтиды. Әлеуметтік бағыттылық факторлары экономикалық қайшылықтарды, қоғамдық өмірдегі саяси және рухани айырмашылықтарды қамтиды. Осы деңгейде қақтығыстар тудыруы себептерін әсерін болдырмау үшін тетіктері, сияқты, мемлекет іс-шаралар азаяды:
– теңдік пен әлеуметтік әділеттілік принциптеріне негізделген экономикалық саясат жүргізу;
– қоғамның өмірінің барлық салаларында құқық үстемдігі қағидаттарын шоғырландыру;
– Халықты, оның мәдени деңгейін, конфликтологиялық сауаттылығын арттыру.
Бұл іс-шараларды жүзеге асыру қоғамдық өмірден деструктивті қақтығыстарды болдырмаудың ең сенімді жолы және көптеген басқа жағымсыз факторлар болып табылады.
Сонымен қатар, əрбір əлеуметтік тұрақсыз қақтығыстың əрдайым психологиялық дамуы бар. Дегенмен, жеке тұлғалардың психикасының даму деңгейі оның салыстырмалы автономиясын, әлеуметтік ортадан тәуелсіздігін анықтайды. Сондықтан психологиялық факторлардан туындайтын қақтығыстардың түрлерін анықтауға болады, онда әлеуметтік фонды анықтау өте қиын.
Психологиялық деңгейде жанжалдарды алдын-алу және шешу жолдары агрессивті сезімдерді, адамдардың көзқарастарын және ниетін бейтараптандыру немесе түрлендіруді қамтиды.
Қақтығыстарды шешу әдістері және әдістер әдістердің пайда болуына жол бермеу жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруға бағытталған және өзара әрекеттесудің әлеуметтік процесіне қатысушылармен жүзеге асырылуы мүмкін.
Жанжалдарды шешудің осындай әдістері мен әдістері төрт негізгі бағыт бойынша жүргізілуі мүмкін. Бірінші бағыт – алдын-ала жанжал жағдайларының пайда болуына және бұзылуына жол бермейтін объективті жағдайларды қалыптастыру.Толығымен командада немесе қоғамның пайда алдын-ала қақтығыс жағдайлар болуы мүмкін, бірақ бұзбай әдістерін, олардың салдарын жұмсарту және шешу үшін жағдайлар жасау қажет мүмкін емес жоюға.
Мұндай жағдайларда арасында мекемеде мамандардың өмір үшін қолайлы орта қалыптастыру қамтуы мүмкін (ұжымдық байлықты әділ бөлу, күнделікті алдын-ала даулы жағдайларды, үй-жайларды ыңғайлы орналасуын, кеңселерде жиһаз эргономикалық бөлу, тірі өсімдіктер, және т.б. болуын шешу үшін нормативтік рәсімдерді қатысуымен.).
Жанжалды жағдайлардың пайда болуын болдырмаудың ең маңызды объективті субъективті шарты: компанияның тиімді жұмыс істеуі үшін басқару әрекеттерін және ұйымдастырушылық алғышарттарды оңтайландыру. Мұндай шаралар компанияның ұйымдық құрылымын және функционалдық өзара іс-қимылдарын оңтайландыруды, мамандардың оларға қойылатын талаптарға сәйкестігін бақылауды және қызметкерлердің кәсіби қызметінің нәтижелерін құзыретті бағалауды қамтиды.
Үшінші бағыт – жанжалдарды дамыту үшін әлеуметтік-психологиялық алғышарттарды жою. Соңғы бағытта жанжалдардың дамуына себепші болатын жеке факторларға тыйым салу жатады.
Қақтығыстарды шешудің негізгі жолдары бар, олар: юмор, психологиялық «соққы», ымыраға келу, ультиматум, арбитраж, жолын кесу.
Әзілдік сәйкессіздіктерге жақсы жағынан шырмаушылық ретінде қолданыла алады. Дегенмен, қақтығыстағы тарапты ренжітуге мүмкіндік беретін мейірімді юмор мен сарказмды ажырата білу керек, бұл жағдайды ауырлатады. Психологиялық «соққы» – бұл «жаудың» оң қасиеттерін бөлу кезінде сүйіспеншіліктің көрінісі.
Ынтымақтастық өзара келісімдерге негізделген тараптардың келісімімен жүзеге асырылады. Ультиматум – бұл бас тарту жағдайында кез-келген ықпал ету құралдарын қолдану қаупін жасырып, категориялық талапты ұсыну. Төрелік сот қақтығысты шешудің құралы ретінде, жанжалға қатыспайтын адам «қарсыластарға» бұрын байқалмаған көруге көмектесетіндігімен ерекшеленеді.
Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, әрбір субъект өз жанжал жағдайында өзіндік мінез-құлық жолын, қақтығыстық қатынастарды басқарудың жеке әдістемесін таңдайды. Тек қана көптеген сынақтар мен өз қателіктеріңізге байланысты қарсыласу жағдайында өзіне дұрыс мінез-құлық үлгісін таңдауға болады. Таңдалған модельдің тиімділігіне көз жеткізгеннен кейін субъективті сезімдерге сүйену керек.
Қарсыласу жағдайында мінез-құлық стратегияларын ажыратуға болады: қарсы, ынтымақтастық, ымыраға келу, бас тарту, концессия.
Қақтығыстың басталуында немесе қарама-қайшылық жағдайында әрбір қатысушы мұндай әрекеттердің нысандары мен стилін анықтап, оның салдары олардың мүдделеріне аз әсер етеді. Қақтығыстың туындауы жағдайында субъект немесе адамдар тобы төмендегі әрекеттердің бірін таңдай алады:
– өз мүдделері үшін белсенді күрес, кез-келген қарсылықты жою немесе тыныштандыру;
– қақтығыс әрекеттерін болдырмау;
– екі жақ арасындағы қанағаттанарлық келісімнің жасалуы, ымыраға келуі;
– қақтығыс салдарын өз мүдделерінде пайдалану.
Қарсыластық немесе антагонизм жау мүдделеріне нұқсан келтіре отырып, өз мүдде үшін ғана ұмтылатын, өз мүдделерін субъектілері үшін белсенді күрес, шешімдерді іздеу ынтымақтастық элементтерін болмаған көрінеді. пәні, мысалы, билік, қарсыласынан қысым, мәжбүрлеу және т.б. үшін, ол қажетті нәтижелерге қол жеткізу үшін барлық белгілі әдістерін пайдаланады. жағдай оған қарсыласы қатысты қатаң позиция айналысуға итереді ерекше маңызға субъектісі ретінде қабылданады. осы үлгі шарттары мен мерзімдері пән бойынша өте маңызды ретінде жағдайды қабылдау, жағдайды шешу мақсатында өз нүктесі, шектеулі уақыт талап билік немесе басқа мүмкіндіктерінің болуы, қатаң әрекет қажеттілігі болып табылады.
Ынтымақтастық – қарама-қарсы тараптардың осындай жанжалдың барлық субъектілерін қанағаттандыруға болатын шешімдер іздеуге белсенді қатысуы. Мұнда барлық қарсыластардың бірыңғай шешім әзірлеуге және ашық пікір алмасуға қызығушылығы бар. Бұл модель барлық мүшелердің қатысуын және ұзақ жұмысын қамтиды.
Тараптардың өзара келісімдер арқылы жағдайды шешуге бағытталған, аралық шешімді екі жаққа да сәйкес келтіретін әрекеттері ымыраға айналады. Бұл модель тек қатысушылардың тең жағдайында, жақсы шешім табу үшін көп уақыт болмаған жағдайда ғана қолданылады.
Аулақ болу немесе жалтару (алып қою) – бұл адамның іс-әрекетін орындау. Бұл модель адам жеке позициясын немесе құқықтарын қорғауды қаламайды, аралық шешімдерді әзірлеуді, даудан жалтаруды таңдайды.Бұл модель әзірленген шешімдердің жауапкершілігін болдырмауды қалайды.
Икемділік немесе құрылғы өзін-өзі қызығушылық залал келмеген тегістеу арқылы қарсыластарын қолайлы қарым-қатынастарды сақтау және қайта жаңғырту бағытталған жеке тұлғалардың іс-әрекеттеріне, жатыр. Осы тәсілді іске асыру субъектісінің үлес өте үлкен емес, және жоғалту ықтималдығы өзіне қарағанда қарсыласы жататын айқын қайшылықтары көп мағыналы болып табылады деген шартпен мүмкін, қарсыластарын жақсы қарым-қатынастарын өз пайдасына дауды шешуге, тақырыбы сәл-ден аса қуат маңызды болып табылады.
қақтығыстарды шешу тиімді жолдары басқару қақтығыстың пайда, сондай-ақ оның алдын алу үшін жағдай ұйымдастыру болды байланысты емес, тек. Сонымен бірге, ең бастысы – жанжалдарды шешудің алдын алу әдістері. Бұл қақтығыстарды болдырмау үшін құзыретті жұмысБұл олардың санын азайту үшін және деструктивті даулы жағдайлар туындау мүмкіндігін алдын алуға көмектеседі.
Отбасылық қақтығыстарды шешу жолдары
Кез-келген адам үшін жеке өмірі өте маңызды. Әлеуметтік ересекке жеткеннен кейін адамзаттың күшті және әлсіз жартысы неке одағына кіріп, отбасын құруға шешім қабылдайды. оған Өмір, әдетте, жеке қарым-қатынас серіктестермен, ата-аналарына немесе балалармен, сонымен қатар материалдық-мүліктік қатынастарды тек қана байланысты ғана емес.
Ерлі-зайыптылардың өзара қарым-қатынастарының кез-келген саласы созылмалы қақтығыстарға әкелетін қақтығыстардың пайда болуының негізі бола алады. өз өмірін кедергі, бірақ әрқашан одағының қанағаттанбаудың тұрақты сезімі пайда алып келмейтін отбасылық өзара іс-қимыл процестерде кез келген жұбайы тәжірибесі қиындықтар.
Отбасылық қақтығыстарды шешудің ережелері немесе тәсілдері бар.Алғашқы осындай әдіс, тіпті егер олар жақын болса да, үшінші тараптардың қатысуымен серіктестерге талап қою немесе айыптауды жариялауға тыйым салу болып табылады. Сондай-ақ, балаларды бөтен адамдармен теріс пайдаланбаңыз.
Конфессиялық жағдайлардың дамуына жол бермеудің немесе қақтығыстардың сәтті шешілуінің алдын алудың келесі жолы отбасылық қарым-қатынастың барлық қатысушыларының бір-бірінің қағидаларын немесе дүниетанымдарын түсінуге деген ұмтылысы болады. Тағы біреудің позициясын бірден қабылдамаңыз, тіпті тыңдау үшін уақыт жоқ.
Отбасылық қақтығыстарды шешудің келесі жолы – өзіңіздің қателіктеріңізді немесе қателіктеріңізді мүмкіндігінше жылдам және шешуші түрде тану, ықтимал қате мәлімдемелерді ояту. Психологтың арсеналындағы соңғы стратегиялық маңызды жол – дау-дамай немесе дау-дамай жағдайында сұхбаттасу, қайырымдылық үндесу, бірақ сонымен бірге берік және тыныштықты білдіре білу.
Педагогикалық қақтығыстарды шешу жолдары
білім мұғалімдер қатысушылардың күйіне байланысты бірнеше топқа бөлуге болады, қақтығыс, қарсы жағдайлар, түрлі тап: студенттер арасындағы студенттер немесе топтың студенттері немесе олардың ата-аналары мен мұғалімдері, өздері, жеке мұғалімдер мен ішкі отбасылық жанжалдар ұжымда жанжалдар арасындағы мектептегі өміріне әсер ететін мектеп оқушысы.
Олардың мазмұны бойынша, жоғарыда аталған жанжалдардың түрлері іскерлік немесе жеке сипатта болады. Қақтығысты жағдайды мазмұнына барлық педагогикалық қақтығыстарды бөледі және олардың пайда болуы, қақтығыстар қарым-қатынас, қызметін және мінез-тудырып.
Мінез-құлықтың қақтығыстары мектеп қабылдаған мектеп ережелерін бұзумен байланысты. Оңай, жылдам және сындарлы сәл күрделірек байланысты қызметпен муфтаға қақтығыстар, шешу – мінез-құлық қақтығыстар, толық сындарлы егес жағдайлардың ең пайыздық жанжал қатынастар туралы құлайды.
Қақтығыстың жағдайын реттеу үшін мұғалім, ең алдымен, қақтығысты дұрыс бағалап, оны талдауға тиіс. шешім қосу және қақтығыс шығып үздік нәтиже алу үшін іргетас жеткілікті ақпаратты жасау Осындай талдау негізгі мақсаты болмақ.
А. Dobrovich үшінші тарапқа, деп аталатын төреші, мысалы, мұғалім немесе әкімшілігінің басқа өкілінің қатысуымен студенттердің ұжымдық тікелей қолданысқа жанжалдарды шешу жолдарын ұсынды. Арбитр әр қарама-қарсы тараптармен кезекпен келіссөздер жүргізуі керек.
Біз қақтығыстың туралы және оған қатысы бар жеке тұлғалар туралы объективті деректерді жинау, жағдайды табиғаты мен себептері туралы олардың пікірін тыңдау керек.Осыдан кейін арбитр екі қарсыластарын шақырады, оларға өз шешімдерін айтуға және ұсынуға мүмкіндік береді.
Педагогикалық қақтығыстарды шешудің тағы бір жолы – жанжалға қатысушылардың жинақталған өзара талаптар мен талаптарды командамен білдіруіне мүмкіндік беру. Шешім әр қатысушының пікірлері негізінде ұжымдық түрде жасалады.
Бұл әдістер педагогикалық жанжалдардың табысты аяқтауға үлес келмесе, аға оқытушы немесе тапсырма екі қарама-қарсы тараптар немесе олардың бірінің қарсы санкция қолдануға болар еді. Мұндай жағдайларда, санкциялар, тіпті пайдалану қарсыластары түрлі сынып немесе мектеп сұйылтуын пайдалану қажет жолын мүмкіндік бермейді.
жанжал жиі байланысты өз оқытушылық ұстанымын орнатуға мұғалімнің қалауы пайда немесе студенттер жосықсыз жазалау қарсы наразылық, және т.б. бағаламау. оқушылардың мінез-құлық үшін дұрыс жауап бола отырып, мұғалім осылайша жағдайды бақылайды.
шиеленістерді педагогикалық арсеналдан шешу жолдары іс-шаралар келесі түрлерін қамтиды: қақтығыс, konfliktoterpimy және сындарлы үшін.Ашу, ренжіту, студенттің жеке басын немесе қорлауды теріс бағалау, оған қарсы санкциялар қолдану және т.б. жанжал сипатының типтік әрекеттері болып табылады.
Сондықтан қарсыластық жағдайын сындарлы шешуде мұғалім көп нәрседен тәуелді.
Үштілді білім беру жағдайындағы жеке тұлғаның көптілділігін дамыту жолдары
The article examines the ways of a multilingual personality development in conditions of updating the content of education. The role of the teacher and his competence in the development of the poly-linguistic personality are indicated.
Ұялшақ және тұйық балалардың белсенділігін арттыру жолдары
Адамның қоғамда өз мүмкіншіліктерін толық әрі жан-жақты көрсете білуіне кері әсерін тигізетін қасиеттері болады, олар – ұялшақтық, тұйықтық. Бұл қасиеттердің адам өмірінде негативтік әсерін болдырмау мақсатында онымен бала жастан жұмыс жасау қажет. Осы мақалада автор мектепке дейінгі жастағы баланың бойында тұйықтықтың алдын алу мәселесінің өзектілігін ашып, тұлғалық қасиеттердің дәнін салып оны әрі қарай дамытудың маңыздылығы, амал-тәсілдері жайын талқылайды. Еңбекте ұялшақтық пен тұйықтық қасиеттерінің пайда болу себептері туралы, ұялшақ баланың көпшілік ортасында өзін-өзі қалай сезінетіндігі туралы, бала мен ата-ананың қарым-қатынастындағы жылулық пен өзара түсінушіліктің, баламен орындалатын әр түрлі рольдік ойындардың, қуыршақпен ойнау амал әрекеттерінің мән-маңызы туралы айтылады. Мақала мазмұнды және ата-аналар, балаға арналған мекемелердегі педагогтар мен тәрбиешілер үшін ақпараттық маңызы бар.
Every person can be those qualities that have a negative impact on equality and full realization of its possibilities in society, it is shyness, isolation…
Адамның қоғамда өз мүмкіншіліктерін толық әрі жан-жақты көрсете білуіне кері әсерін тигізетін қасиеттері болады, олар – ұялшақтық, тұйықтық. Бұл қасиеттердің адам өмірінде негативтік әсерін болдырмау мақсатында онымен бала жастан жұмыс жасау қажет. Осы мақалада автор мектепке дейінгі жастағы баланың бойында тұйықтықтың алдын алу мәселесінің өзектілігін ашып, тұлғалық қасиеттердің дәнін салып оны әрі қарай дамытудың маңыздылығы, амал-тәсілдері жайын талқылайды. Еңбекте ұялшақтық пен тұйықтық қасиеттерінің пайда болу себептері туралы, ұялшақ баланың көпшілік ортасында өзін-өзі қалай сезінетіндігі туралы, бала мен ата-ананың қарым-қатынастындағы жылулық пен өзара түсінушіліктің, баламен орындалатын әр түрлі рольдік ойындардың, қуыршақпен ойнау амал әрекеттерінің мән-маңызы туралы айтылады. Мақала мазмұнды және ата-аналар, балаға арналған мекемелердегі педагогтар мен тәрбиешілер үшін ақпараттық маңызы бар.
Every person can be those qualities that have a negative impact on equality and full realization of its possibilities in society, it is shyness, isolation. In order for these qualities not to have negative influence in the solvency of the person working with them should be conducted with early childhood. In this article the author shows the importance of the prevention of the formation of isolation in the child, reveals the problem of formation of personal qualities of the child and their development. This article deals with the reasons for the formation in children qualities such as introversion and shyness, is transmitted how upset the child who is very sensitive to the estimation of the surrounding society, the importance of warm relationships and high mutual understanding between parents and child, also expresses the opinion on positive influence of game characters on a child. The article is informative and important for parents, teachers, educators of children’s institutions.