Кафедра травматология тема жабық бас ми жарақаты
Кафедра: Травматология Тема: Жабық бас – ми жарақаты Орындаған: Нурсалимова Ж Факультет: ЖМ Группа: 13 -1, 5 курс Қабылдаған: Алматы 2021
ЖОСПАР: Кіріспе бөлім Бас –ми жарақаты жалпы түсінік Негізгі бөлім Этиологиясы Классификациясы Клиникалық көрінісі Диагностикасы Емі Қорытынды бөлім Пайдаланылған әдебиеттер
Бас сүйегі мен бас миының зақымдануы механикалық жарақаттардың аса ауыр түріне жатады. ҚАУІП-ҚАТЕРЛІ ФАКТОРЛАР БМЖ кезінде қауіп-қатер тобы: 1. Алкогольді мас болу (70%). 2. Эпилепсия ұстамасы болған жағдайда БМЖ шақырылатын себебі: 1. Автожолдық жарақаттану. 2. Қүнделікті жарақат. 3. Құлау және спорттық жарақат.
ЖІКТЕМЕСІ 1. Салдарлық зақымдану БМЖ патофизиология сы бойынша: мидың тура әсер етуімен байланысты емес, бірақ мидың біріншілік зақымдануы көбінесе екінші типті ми тінінің ишемиялық өзгерістеріне байланысты. (Бассүйекішілік және жүйелік). 2. Ішкі зақымдануға бассүйекке, ми қабатына, ми тіндеріне, ми қантамырларына, ликворлық жүйеге жарақаттаушы күштің әсер етуі жатады. Бассүйек ішілік − цереброваскулярлық өзгерістер, ликворлық айналымның бұзылуы, мидың ісінуі, бассүйекішілік қысымның өзгерістері, дислокациялық синдром. Жүйелік − артериялық гипотензия, гипоксия, гипер және гипокапния, гипо және гипернатриемия, көмірсу алмасуының бұзылуы, ТІШҚҰ синдромы.
БМЖ КЛИНИКАЛЫ Типіне байланысты: 1. оқшауланған; 2. қосарланған; 3. аралас; 4. қайталанған; Қ ФОРМАЛАРЫ 2 түрі бар: 1. Жабық 2. Ашық: Тесіп өтпеген Тесіп өткен
• – қанағаттанарлық жағдай; • – орташа ауырлықтағы жағдай; БМЖ алған науқастардың • – ауыр жағдай; • – аса ауыр жағдай; жағдайы 5 градацияға • – терминальды жағдай. бөлінеді.
Қанағаттанарлық жағдайға жатқызу критерилері: – есі анық; – тіршіліктік функциялары бұзылыстарының болмауы; – салдарлық (дислокациялық) неврологиялық симптоматика болмауы, жартышарлық және краниобазальдық симптомдардың болмауы немесе айқын болмауы. Өмірге қауіптілігі болмайды, еңбекке қабілеттілігінің қалпына келу болжамы жақсы. Орташа ауырлық жағдайға жатқызу критерилері: – есі анық немесе сәл есеңгіреу; – витальдық функциялары бұзылмаған, (сәл брадикардия болуы мүмкін); – ошақталу симптомдары − жартышарлық және краниобазальдық кейбір симптомдардың айқын болуы мумкін. Кейде жекелеген ми негізі симтомдарынан жеңіл нистагм т. б. Орташа ауырлық дәрежелі жағдайы деп айту үшін келесі параметрлердің біреуі болу қажет. Өмірге қауіптілігі шамалы еңбекке қабілеттілігі қалпына келуі көбінесе жақсы.
Ауыр жағдайға жатқызу критериі (15 -60 мин): – ақыл-есінің өзгерісі терең есеңгіреу немесе сопор; – өмірлік функциялары бір-екі көрсеткіш бойынша шамалы бұзылған; – ошақталу симптомдары − ми негізі симптомдары онша айқын емес (анизокория, спонтанды нистагм, контралатеральдық пирамидалық жеткіліксіздік, менингеальдық симптомдардың дене осі бойынша диссоциялануы) жартышарлық және краниобазальдық симптомдар айқын сонымен қатар эпилепсиялық ұстамалар, парездер және параличтер болуы мүмкін. Ауыр дәрежелі жағдай деп айту үшін бұзылыстардың біреуі болу қажет. Өмірге қауіптілігі жоғары, көбінде ауыр жағдайдың ұзақтығына байланысты, еңбекке қабілеттілігі қалпына келуі екі-талай. Аса ауыр жағдайға жатқызу критериі (6 -12 сағ. ): – ақыл-естің орташа немесе ауыр комаға дейін бұзылған; – бірнеше параметр бойынша өмірлік функциялары айқын бұзылған; – ошақталу симптомдары – ми негізі симптомдары айқын білінеді (парез, айқын анизокория, көздің вертикальді және горизонтальді дивергенциясы, тонустық спонтанды нистагм, жарыққа қарашықтар реакциясының әлсізденуі, екі жақты патологиялық рефлекстер, децеребрациялық сіресу, жартышарлық және краниобазальдық симптомдардың айқын көрінуі (екіжақтық және көптеген парездерге дейін) Аса ауыр жағдай деп айту үшін барлық параметрлер бойынша айқын бұзылыстар болу қажет. Өмірге қауіптілігі жоғары. Еңбекке қабілеттілігі қалпына келуі мүмкін емес.
Терминальдық жағдайдың критериі: – шектен шыққан комаға дейін ақыл-естің бұзылуы; – тіршіліктік функциялардың бұзылуы; – ошақталу симптомдары – ми негізі симптомдары екіжақты ауыр мидриаз арқылы білінеді, мөлдір қабақтың және қарашықтың реакциясы жойылуы. Науқастың тірі қалуы мүмкін емес.
Бассүйек-ми жабық жарақаты − бассүйек пен мидың, бастағы жұмсақ тіндердің бүтіндігі бұзылмай және/немесе бассүйектің апоневрозы созылмай болған зақымдануы; Ашық БМЖ – бастың жұмсақ тіні және бассүйектің апоневроз (шандыр) дулығасының бүтіндігі бұзылуы жатады, ол сынық аймағына сәйкес келеді. Ми жарақатының өтпелі зақымдануына бассүйектердің сынуы және мидың қатты қабығының зақымдануы жатады.
Жабық бас – ми жарақатының қазіргі уақыттағы классификациясына сәйкес келесі формаларын ажыратады: 1. 2. 3. Бас миының шайқалуы; Жеңіл, орташа, ауыр дәрежедегі бас миының соғылуы; Бас миының қысылуы;
МИДЫҢ ШАЙ ҚАЛУЫ (COMMOTIO CEREBRI) 1. Ми(дың) шайқалу(ы) – (commotio cerebri) ауыр емес жарақаттаушы күштің түсуінен болатын жағдай. БМЖ жарақаттаушларының 70%- да кездеседі. Жалпы милық синдромдар: ми шайқалғанда естен тану болмайды немесе жарақаттан кейін аз уақытқа 1 -2 мин-тан 10 -15 мин. естен танумен сипатталады. Науқастар басы ауыратынын, айнатынын, жүрек айнитынын, құсатынын, көзін қозғалтқанда ауырсынатынын, әл-дәрмені жоқтығын айтып шағымданады. Невротикалық синдромдар: сіңір рефлексінің жеңіл ассиметриясы болуы мүмкін. Қысқа мерзімді ретроградтық амнезия. Антероградттық амнезия болмайды, жалпы әлсіздік, ұйқының бұзылысы, тәбеттің бұзылысы. Ми шайқалуына көрсетілген көріністер ми функциональдық зақымдануымен шақырылады және 5 -8 күннен кейін өтеді. Диагнозды қою үшін берілген барлық симптомдардың болуы аса қажет емес. Мидың шайқалуы бірдей форма болып табылады және ауырлық дәрежеге бөлінбейді.
МИДЫҢ СО ҒЫЛУЫ (CONTUSIO CEREBRI) 2. Мидың соғылуы – бұл зақымдану ми затының макроструктуралық деструкциясы түрінде жиі гемморагиялық компонентпен жарақат күшінің тиген кезінде болады. Клиникалық ағымыны қарай және ми тінінің зақымдануының айқындығына қарай соғылу жеңіл, орташа және ауыр дәрежеге бөлінеді.
МИ СОҒЫЛУЫНЫҢ ЖЕ ҢІЛ ДƏРЕЖЕСІ (10 -15% ЖАРАҚАТТАНУШЫ). Ми қыртысының бір жақ шарты шарының зақымдануына байланысты. Жарақаттан кейін бірнеше минуттан 40 минутқа дейін естен тану. Көбінде 30 мин. дейінгі уақытта ретроградтық амнезия көрінеді. Егер антероградтық амнезия пайда болса, онда ол ұзақ емес. Ес қалпына келгенде жарақаттанушы бас ауруына, жүрек айнуына, құсу, бас айналуына, назардың әлсізденуіне шағымданады. Нистагм, анизорефлексия, кейде жеңіл гемипарез көрінуі мүмкін. Кейде патологиялық рефлекстердің көрінуі болады. Субарахноидальдық қан құйылу әсерінен айқын емес менингеальдық синдром көрінеді. Бради және тахикардия көрінуі мүмкін. АҚ 10 -15 мм. с. б. транзиторлық көтерілуі.
МИ СОҒЫЛУЫНЫҢ ОРТА АУЫРЛЫ ҚТЫ ДƏРЕЖЕСІ. Бас миы шарты шарының базальды бөлігінің зақымдануымен сипатталады. Бұл 100% бас сүйек негізінің сынығымен жүретін бас миы жарақаты бар науқастарда анықталады. Естің тануы бірнеше ондықтан 2 -4 сағ. созылады. Беткей немесе терең есеңгіреуге дейін естің тежелуі бірнеше сағат немесе тәүлік сақталуы мүмкін. Айқын бас ауыруы, жиі қайталамалы құсу. Горизонтальдық нистагм, жарыққа қарашық реакциясының төмендеуі, кейде аса айқындалмаған гемипарез, және патологиялық рефлекстер. Сезімталдықтың бұзылуы , сөйлеу бұзылыстары болуы мүмкін. Менингиальді синдром сәл айқындалған, ал ликворлы қысым сәл көтерілген (Ликвореясы бар науқастардан бөлек).
Тахи немесе брадикардия көрінеді. Тыныстың сәл тахипноэ күйде бұзылысы, ритм қалыпты, аппарат коррекциясын керек етпейді. Температурасы субфебрильді, бірінші тәулікте психомоторлық қозу, кейде тырысу ұстамалары болуы мүмкін. Ретро немесе антероградты амнезия көрінеді. Бас сүйек негізі сынығы кездесетін болса, онда жиі VIII, VII, III, VI бас –ми нервтерінің зақымдануы кездесуі мүмкін. Клиникалық белгілердің ұзақтығы – 3 -6 апта.
МИ СОҒЫЛУЫНЫҢ АУЫР Д ƏРЕЖЕСІ. Бас миының қыртысы және базальды бөлігінің соғылуымен қатар, көп деңгейде ми бағанының және диэнцефальды аймақтың зақымдануымен сипатталады.
Клиника: Естен тану бірнеше сағаттан бірнеше тәулікке дейін болады Естің сопор немесе комаға дейін тануы. Айқын психомоторлық қозу атонияға дейін ауысуы көрінеді. Бағаналы симптомдары айқын көз алмасының балқымалы қозғалысы, вертикальдық осі бойынша көз алмасының ара қашықтығының әртүрлілігі, анизокория. Қарашықтың жарыққа реакциясы және қасаң қабық рефлекстері жоғалған. Жұтыну бұзылған. Кейде ауру қоздырғыштарына горметания қосылады немесе спонтанды. Екі жақтылық табан патологиялық рефлекстері, бұлшық ет тонусының өзгерістері көрінеді – гемипарез, анизорефлексия, діріл ұстамалары болуы мүмкін. Орталық немесе шеткі тип бойынша тыныстың бұзылысы (тахи немесе брадипноэ). АҚ жоғары немесе төмен, ал атониялық кома жағдайында тұрақты емес және бірқалыпты дәрілердің көмегін қажет етеді. Менингиальді синдромы айқын.
МИДЫҢ СО ҒЫЛУЫНЫҢ АРНАЙЫ САТЫСЫНА – МИДЫҢ ДИФФУЗДЫ Қ АКСОНАЛЬДЫ Қ ЗА ҚЫМДАНУЫ Жиі балалар мен жасөспірімдерде кездеседі. Патоморфологиялық өзгерістер – ми бағаны мен ми шарты шарының ақ затындағы аксондардың үзілуі немесе созылуы кезінде кездеседі.
Клиникалық көріністерінде ми бағанасының қызметінің айқын бұзылысы жатады – есінің терең комаға дейін түсуі, витальдық қызметінің айқын бұзылысы, ол аппараттың, және медикаментоздық коррекцияны қажет етеді. Мидың диффуздық аксональдық зақымдануында өлім көрсеткіші 80 -90 % жоғары. Ал тірі қалғандарда аппаликалық синдром туады. Диффуздық аксональдық зақымданулар бас сүйек ішілік гематомалар түзілуін шақыртады.
БАС СҮЙЕГІНІҢ СЫНЫ ҚТАРЫ 20 – 35% жағдайда бас миының соғылуы бас сүйегінің негізінің және күмбезінің сынуымен бірге жүреді.
Бас сүйек күмбезінің сынықтары: ашық (сүйек сынған аймақта жұмсақ тіндер зақымдалған); жабық (жұмсақ тіндер зақымдалмаған); енетін ( қатты ми қабығының зақымдануы); енбейтін (қатты ми қабығы бүтін).
Сызықты (линейный)бас сүйегінің жиі зақымданатын түрі.
Еңген сынықтар (Вдавленные переломы) импрессионды (А) – сынықтардың воронко тәрізді енуі, депрессионды (Б) – сынықтың біркелкі енуі
БАС СҮЙЕГІ НЕГІЗІ СЫНУЫНЫҢ КЛИНИКАЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ Алдыңғы бас сүйек шұңқырының сынығы Симптом «көзәйнек» симптомы –жарақаттан кейін – бірнеше сағат немесе тәуліктен кейін пайда болатын, параорбитальды клетчаткаға қан құйылу.
Ортаңғы бас сүйек шұңқырының сынығы : Құлақтан қан ағу және ликворея; Сынған жақта вистибулокохлеарлы және бет нервінің функциясы бұзылысы (саңырау, мимикалық бұлшықеттеің парезі).
Артқы бас сүйек шұңқырының сынығы: емізік тәрізді өсіндінің айналасындағы гематома.
Бас миының қысылуы Бассүйек ішілік гематомалар: 1. Эпидуральдық. 2. Субдуральдық. 3. Миішілік. 4. Қарыншаішілік 5. Көптеген қабық аралық гематомалар. Бас сүйек күмбезінің басылған сынығы; Бас миының ығысуы мен ісінуін шақыратын контузионды аймақпен; Субдуральды гидромалармен шақырылады
Бас миының ісінуі және бас сүйек ішілік қысымның жоғарылауы, қысылуы, бас миының деформациясы, қарыншалық жүйенің қысылуы және дислокациясы, ми бағанасының екіншілік гемодинамикалық бұзылуы сияқты клиникалық көріністермен жүреді.
БАС СҮЙЕК ІШІЛІК ГЕМАТОМАЛАР Эпидуральды гематома – бұл мидың қатты қабығы мен бас сүйектің арасындағы қанның шектелген жиналуы. Эпидуральды гематоманың пайда болу көзі қабықшалық артериялардың зақымдалған тармағы. Жиі ортаңғы қабықша артериясының үзілуі болады.
Субдуральды гематома – бұл қанның мидың қатты қабығы астында жиналуы. Ол жиі венозды синусқа қарай баратын беткей венаның зақымдануында дамиды. Миішілік гематома қантамырлардың мидың соғылған және мыжылған аймақтарында зақымдануынан пайда болады.
ЖІТІ СУБДУРАЛЬДЫ ГИДРОМА Бұл субдуральды кеңістікте ликвордың шектелген жиналуы.
ДИАГНОСТИКАСЫ Диагностикалық критерилері Дұрыс жиналған анамнез Объективті қарап тексеру: Бастың тері жабындыларында көрінетін зақымдануының болуына назар аударады. Периорбитальдық гематома ( «көзілдірік» симптомы, «енот көздері» ) – алдыңғы бассүйек шұңқырының түбінің сынығын білдіреді. Емізік тәрізді өсіндінің айналасындағы гематома (Баттл симптомы). Самай сүйегінің пирамадасының сынығымен көрінеді. Гемотимпанум немесе құлақ жаңғырығының жарылуы – бас сүйегінің негізінің сынығына сәйкес келеді. Мұрын немесе құлақты ликворея бас сүйектің негізінің сынығының және өтпелі БМЖ- ны сәйкестендіреді.
БМЖ науқас жағдайының ауырлығы − жарақаттанушы ақыл-есінің тежелу деңгейіне қарай, неврологиялық симтомдардың айқындылығына, басқа ағзалардың зақымдануы болуы немесе болмауына қарай бағаланады. Команы Глазго шкаласы бойынша бағалау әдісі кең тараған. Жарақаттанушының жағдайын 12 -24 сағ. кейін 3 параметр бойынша науқаспен алғашқы кездесуде бағалайды: көздерін ашуы, сұраққа жауап беруі, қозғалу реакциясы.
ГЛАЗГО ШКАЛАСЫ БОЙЫНША КОМАНЫ Открывание Бал лы глаз Речь Бал лы ҚТАУ ӘДІСІ Движения по команде Спонтанная речь 5 Локализация болевых раздражений Бал лы 6 5 Спонтанное открывание глаз Открывание на звук 4 Отдельные фразы 4 Отдергивание конечности на боль 4 3 Отдельные слова 3 Патологические сгибательные движения 3 Открывание на боль 2 Невнятное бормотание 2 2 Отсутствие реакции 1 Отсутствие речи 1 Патологические разгибательные движения Отсутствие двигательных реакций 1
ГЛАЗГО ШКАЛАСЫ БОЙЫНША БАС МИЫ ЖАРАҚАТЫНЫҢ АУЫРЛЫ ҒЫН БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ балл – ауыр бассүйек – ми жарақаты. аты 8 -12 балл – орташа ауырлықтағы бассүйек – ми жарақаты. 13 -15 балл – жеңіл бассүйек – ми жарақаты. 3 -7
Ø Ø Бассүйек рентгенографиясы (краниография) Любмальды пункция КТ, МРТ Каротидты ангиография
ЕМДЕУ ТАКТИКАСЫ Медициналық көмекті көрсетудің тактикасы Жарақаттанушының емдеу тактикасын таңдау – бас миының зақымдану сипатына қарай, қосылу сүйектері және бас сүйек негізінің сипатына қарай анықтайды және туылған асқынуларға қарайды. БМЖ-мен жарақаттанғандарға ең алғаш жәрдем негізінде- артериалдық гипотензияға, гиповентиляцияға, гипоксияға, гиперкапнияға жол бермеу өйткені ол асқынулар мидың ауыр ишимиялық зақымдануына алып келеді және өлімге қауіптілігі жоғары. Осыған байланысты жарақаттан кейін бірінші минут және сағат емдеу шаралары « АВС» ережелеріне сәйкес орындалу қажет. А – тыныс жолдарына өтімділігін жақсарту. В – қалыпты тынысты қалыптастыру, тыныс жолдарындағы абстракцияны алып тастау, пневмогемоторакс, ӨЖЖ кезінде (көрсеткіш бойынша)плевра қуысына дренаж жасау. ӨЖЖ жургізуге және кеңірдек интубациясының көрсеткіштеріне апноэ, гипопноэ, тері және шырышты қабаттардың цианозы жатады. С – жүрек қан тамыр жүйесінің жұмысына қарау.
Ауруханаға дейінгі сатыда жедел жәрдем жүргізудің тәртібі Бас миының шайқалуы кезінде – жедел жәрдем қажет етпейді. Психомоторлық қозу кезінде: – 2 -4 мл 0, 5% седуксен (репаниум, сибазон) ерітіндісін венаға; – Стационарға тасымалдау (неврологиялық бөлімге). Бас миының соғылуы немесе қысылуы кезінде: 1. Көктамырға жол дайындау. 2. Терминальдық жағдай туса жүрек реанимациясын жүргізу. 3. Қанайналымның декомпенсациясы кезінде: – реополиглюкин, кристаллойдтық ерітінділер көктамырға тамшылатып; – қажет жағдайда – допамин 200 мг 400 мл изотониялық натрий хлор ерітіндісін немесе барлық басқа кристаллойдтық ерітіндіні көктамырға, жылдамдықпен, АҚ 120 -140 мм. с. б болғанда.
4. Есі жоқ болған жағдайда: – ауыз қуысын қарау және механикалық тазалау; – селлик қалпын қолдану; – тура ларингоскопияны жасау; Мойын бөлігінде омыртқаны жазбау! – омыртқаның мойын бөлігінің қалпына келуі ( қолмен жеңіл созу); – кеңірдек интубациясы (миорелаксантсыз), ӨЖЖ жүргізу – жургізбеуіне байланысты емес, миорелаксанттар (сукцинил холин хлорид – дицилин, листетон 1 -2 мг/кг иньекцияны тек қана реанимация – хирургиялық дәрігерлер бригадасы жасайды). Өзіндік тыныс алу дұрыс болмағанда, өкпенің жалған вентиляциясы көрсетілген, сәл гипервентиляция режимінде (75 -80 кг) салмақты науқасқа 12 -14 л/мин. 5. Психомоторлық қозу жағдайында, тырысу және премедикация ретінде: – 0, 5 -1, 0 мг 0, 1% атропин ерітіндісін тері астына. – көктамырға пропофон 1 -2 мг/кг немесе тиопентал натрий 3 -5 мг/кг немесе 15 -20 мг 20% натрий оксибутират ерітіндісі немесе дормикум 0, 1 -0, 2 мг/кг. – тасымалдау кезінде тыныс алу тінін қадағалап тұру қажет. 6. Бассүйек ішілік гипертензиондық синдром кезінде: – 2 -4 мг 1%фурасемид ерітіндісі (лазикс) көктамырға декомпенсирлік қан жоғалтуда жарақатты еске ала отырып лазиксті енгізуге болмайды; – өкпенің жалған гипервентиляциясы. 7. Ауру синдромы кезінде: бұлшық етке (көктамырға басу) 30 мг 1, 0 кеторолок және 2 мг 1 -2% димедрол ерітіндісі және 2 -4 мг (200 -400 мг) 0, 5% трамал ерітіндісі немесе өз дозасына сәйкес наркотикалық емес анальгетик. Опиаттарды енгізбеу! 8. Бастың жарасында және сыртқы қан кетулерде: – жараның қырларын антисептикпен тазалау. 9. Стационарға тасымалдау, нейрохирургиялық қызметі бар жерге, ауыр жағдайда – реанимациялық бөлімге жатқызу қажет
Бассүйек – ми жарақатымен науқастардың барлығы госпитализациялануы керек!!! Бас миының шайқалуы мен соғылуының барлық деңгейінде науқастар консервативті ем көрсетілген. Егер бас миының қысылуы болса шұғыл хирургиялық араласуды қажет етеді.
Реферат на тему басня от эзопа до наших дней. чтен (нина волкова 6-2) / стихи.ру
Введение
Тема моего реферата – «Басня (от Эзопа до наших дней). Чтение наизусть». Я выбрала эту тему потому что хотела, во – первых, побольше узнать об этом жанре литературы, а во – вторых, конечно же, выяснить – почему басня является своеобразным «учебником жизни» для многих поколений людского рода. Для удобства, я разделила мою работу на шесть частей.
1.Введение;
2.Великие баснописцы и их басни;
3.Басня как жанр литературы;
4.Чтение басни наизусть;
5.Выводы относительно проведенного мной анализа;
6.Список используемой литературы.
Я решила провести небольшое исследование: как различные словари и средства массовой информации объяснят значение слова «басня». Для начала я посмотрела значение этого слова в «Википедии»:
Басня — стихотворное или прозаическое литературное произведение нравоучительного, сатирического характера. В конце басни содержится краткое нравоучительное заключение — так называемая мораль. Действующими лицами обычно выступают животные, растения, вещи. В басне высмеиваются пороки людей. Басня — один из древнейших литературных жанров.
Далее во Всемирной Энциклопедии шло описание известных баснописцев и их басен. Но к этому разделу я преступлю немного позже. Теперь я заглянула в «Толковый Словарь Русского Языка» Сергея Ивановича Ожегова, чтобы посмотреть, как же он объясняет значение слова «басня»:
БАСНЯ – краткое иносказательное нравоучительное стихотворение, рассказ.
И, наконец, заглядываю в «Толковый словарь живого великорусского языка» Владимира Ивановича Даля. А там написано вот что:
БАСНЬ или басня – вымышленное происшествие, выдумка, рассказ для прикрасы, ради красного (баского) словца; иносказательное, поучительное повествование.
Конечно, каждый объяснит значение слова «басня» по – своему. А я объясню так:
Басня – это литературный жанр, обычно в стихах, имеющей поучительное значение или мораль. Героями басни часто становятся животные и разные другие существа.
Получается, что слово басня каждый объясняет по – своему. Но смысл все равно один и тот же.
Басня как жанр литературы
Вообще, басня как жанр литературы имеет очень большое значение как и для детей, так и для взрослых. Обычно басня – это небольшое изложение в стихах, учащее людей не совершать глупостей, как это делают герои басни. В начале или в конце произведения всегда присутствует мораль. Классик басни – Крылов очень хорошо показывает нам всю трагичность или комичность этого жанра. Вот одна из известийшних его басен – она называется «Ларец»:
Случается нередко нам
И труд, и мудрость видеть там,
Где стоит только догадаться
За дело просто взяться.
К кому-то принесли от мастера Ларец.
Отделкой, чистотой Ларец в глаза кидался;
Ну, всякий Ларчиком прекрасным любовался.
Вот входит в комнату механики мудрец.
Взглянув на Ларчик, он сказал: “Ларец с секретом,
Так; он и без замка;
А я берусь открыть; да, да, уверен в этом;
Не смейтесь так исподтишка!
Я отыщу секрет, и Ларчик вам открою:
В механике и я чего-нибудь да стою”.
Вот за Ларец принялся он:
Вертит его со всех сторон
И голову свою ломает;
То гвоздик, то другой, то скобку пожимает.
Тут, глядя на него, иной
Качает головой;
Те шепчутся, а те смеются меж собой.
В ушах лишь только отдается:
“Не тут, не так, не там!” Механик пуще рвется.
Потел, потел; но наконец, устал,
От Ларчика отстал
И, как открыть его, никак не догадался;
А Ларчик просто открывался.
Мораль этой басни выражается в начальном четверостишии:
«Случается нередко нам
И труд, и мудрость видеть там,
Где стоит только догадаться
За дело просто взяться…»
Другими словами, не следует излишне осложнять задачи, а прежде всего, нужно попытаться решить ее самыми элементарными и доступными средствами, т. е. попытаться «просто открыть ларчик».
Это и попытался «сказать» нам сквозь временное пространство Иван Крылов в своей басне «Ларец».
А вот ещё один баснописец – Эзоп, он очень часто писал свои басни в прозе. Вот одна из них – «Муравей и Горлица».
«Муравей спустился к реке, чтобы утолить жажду, но поток подхватил его, и он начал тонуть. Горлица, сидящая на дереве у реки, сорвала лист и бросила в воду рядом с муравьём. Тот вскарабкался на него и, невредимый, добрался до берега. Но тут он заметил птицелова, который уже расставил ловушку для горлицы. Не мешкая, муравей, подполз к нему и укусил за ногу. Птицелов вскрикнул от боли и уронил свои прутья, а горлица, услышав шум, улетела.
Не забывай добра, сделанного тебе другими и не медли ответить благодарностью».
Как вы можете наблюдать, басня бывает не только в стихотворной, но и в прозаической форме.
Великие баснописцы и их басни
Эзоп.
Изначально, родоначальником такого литературного жанра как басня был Эзоп. Он был почти легендарной личностью, и никем не доказано, что великий баснописец существовал на самом деле. Тем не менее, его считали и продолжают считать основателем басни. Этот человек жил примерно VI веке до н. э., в Греции.
Исторические исследования показывают, что Эзоп был рабом некого Иадмона с острова Самос, потом был отпущен на волю, жил во времена египетского царя Амасиса (570—526 г. г. до н. э.) и был убит дельфийцами; за его гибель Дельфы заплатили вы к потомкам Иадмона.
На счету Эзопа более 250 басен, среди которых такие знаменитые произведения как «Лиса и Виноград», «Лисица и Козел», «Старик и Смерть» и многие другие. По статистике, самой узнаваемой басней Эзопа на 2021 год является «Лиса и Виноград».
Лафонтен
Был и другой великий баснописец и поэт. Он жил во Франции, в XVII веке. Как вы, наверное, догадались, я говорю о Жане де Лафонтене, не менее талантливом поэтом и баснописцем, чем Эзоп, о котором говорилось ранее.
И вот, немного о нем:
Отец его служил по лесному ведомству, и Лафонтен провёл детство среди лесов и полей. В двадцать лет он поступил в братство ораторианцев для подготовки к духовному званию, но больше занимался философией и поэзией. По его собственному признанию, увлекался «Астреей» Д’Юрфе. Именно либретто оперы Коласса «Астрея» оказалось последним сочинением Лафонтена (постановка 1691 года обернулась полным провалом).
В 1647 году отец Лафонтена передал ему свою должность и убедил его жениться на четырнадцатилетней девушке, Мари Эрикар. Он очень легко отнесся к своим новым обязанностям, как служебным, так и семейным, и вскоре уехал в Париж, где прожил всю жизнь среди друзей, поклонников и поклонниц его таланта; о семье своей он забывал целыми годами и лишь изредка, по настоянию друзей, ездил на короткое время на родину.
Сохранилась его переписка с женой, которую он делал поверенной своих многочисленных романтических приключений. На своих детей он так мало обращал внимания, что, встретившись в одном доме со своим взрослым сыном, не узнал его. В Париже Лафонтен имел блестящий успех; Фуке назначил ему крупную пенсию. Жил он в Париже сначала у герцогини Бульонской, потом, когда последняя умерла, и он вышел из её дома, он встретил своего знакомого д’Эрвара, который предложил ему поселиться у него. «Я как раз туда и направлялся», гласил наивный ответ баснописца.
Версия о том, что в 1659—1665 годах Лафонтен поддерживал приятельские отношения с Мольером, Буало и Расином, выглядит сомнительной. В числе друзей Лафонтена определённо были принц Конде, Ларошфуко, мадам де Лафайет и другие. Только к королевскому двору он не имел доступа, так как Людовик XIV не любил легкомысленного, не признававшего никаких обязанностей поэта. Это замедлило избрание Лафонтена во Французскую академию, членом которой он стал только в 1684 году. В ходе «спора о древних и новых» Лафонтен не без колебаний встал на сторону первых. Под влиянием мадам де Саблиер Лафонтен в последние годы жизни преисполнился благочестия и отрёкся от наиболее легкомысленных своих сочинений.
Как вы можете видеть, о Жане де Лафонтене известно немногим больше, чем об Эзопе. Но французский баснописец немного уступает греческому в количестве написанных произведений. Итак, Жан де Лафонтен написал около 60 басен и несколько сотен стихотворений.
Крылов
Россия тоже очень много сделала для развития басни. Взять, к примеру, неповторимого русского писателя – сатирика и баснописца Ивана Андреевича Крылова. Он написал более 200 басен, которые высмеивают людскую глупость, несообразительность и другие отрицательные качества. Однако, Крылов преподносит читателю всё это многообразия в легкой сатирической форме, заменяя людей предметами или животными. Сюжеты многих басен восходят к произведениям Эзопа и Лафонтена, хотя немало и оригинальных сюжетов. Его басни вышли в свет в девяти частях и переиздавались очень большими по тем временам тиражами. В 1842 году его произведения вышли в немецком переводе.
И.А.Крылов родился в 1769 году. Отец Ивана, Андрей, рано умер, оставив двух малолетних детей и свою жену, сделав ее вдовой. В молодости, Крылов был известен как писатель – сатирик, издатель сатирического журнала «Почта духов» и ходившей в списках пародийной трагикомедии «Трумф», высмеивавшей Павла I.
Известно, что на многие из басен Крылова положена музыка, например, Рубинштейном — басни «Кукушка и Орёл», «Осёл и Соловей», «Стрекоза и Муравей», а также «Квартет».
Чтение басни наизусть
Чтение басни наизусть имеет очень большое значение в обучении современных детей. Первая басня, которую мы, как правило, учим наизусть в школе, называется «Ворона и Лисица». Её автор – Иван Андреевич Крылов, о котором рассказывалось ранее.
Уж сколько раз твердили миру,
Что лесть гнусна, вредна, но только все не впрок,
И в сердце льстец всегда отыщет уголок.
Вороне где – то бог послал кусочек сыру,
На ель Ворона взгромоздясь,
Позавтракать было совсем уж собралась,
Да призадумалась, а сыр во рту держала.
На ту беду Лиса близёхонько бежала.
Вдруг сырный дух Лису остановил:
Лисица видит сыр, Лисицу сыр пленил.
Плутовка к дереву на цыпочках подходит,
Вертит хвостом, с Вороны глаз не сводит.
И говорит так сладко, чуть дыша:
«Голубушка, как хороша!
Ну что за шейка, что за глазки!
Рассказывать, так, право, сказки!
Какие пёрушки! Какой носок!
И, верно, ангельский быть должен голосок!
Спой, светик, не стыдись! Что, ежели, сестрица,
При красоте такой и петь ты мастерица,
Ведь ты б у нас была царь-птица!»
Вещуньина с похвал вскружилась голова,
От радости в зобу дыханье спёрло,
И на приветливы Лисицыны слова
Ворона каркнула во все воронье горло,
Сыр выпал – с ним была плутовка такова.
Есть и другая басня того же Крылова – «Лиса и виноград». Она тоже идёт на выбор при задании учителя «выучить любую басню Крылова», но, почему – то, её редко кто выбирает. Примечательно, что сюжет этой басни взят у одноимённой басни Эзопа. Я представляю вам эти две басни и, впоследствии я сравню их. Первое произведение – басня Крылова – «Лиса и виноград».
Голодная кума Лиса залезла в сад,
В нем винограду кисти рделись.
У кумушки глаза и зубы разгорелись,
А кисти сочные, как яхонты, горят,
Лишь то беда, висят они высоко:
Отколь и как она к ним ни зайдет,
Хоть видит око,
Да зуб неймёт.
Пробившись попусту час целый,
Пошла и говорит с досадою: «Ну что ж!
На взгляд – то он хорош,
Да зелен – ягодки нет зрелой:
Тотчас оскомину набьешь».
А это – басня Эзопа, только она называется «Лисица и виноград». Она дана в переводе Шатерниковой.
Под лозами лиса, терзаясь голодом,
До виноградных гроздьев вспрыгнуть, силилась,
Но не смогла, и, уходя, промолвила:
«Еще незрел он: не люблю кислятины!»
Кто на словах порочит непосильное.
Свое здесь должен видеть поведение.
Мораль басни «Лиса и виноград» рассказывает нам о том, как Лисица длительное время старалась достать виноград, который был очень высоко, и она так и не попробовала его. Лиса тогда сказала, что этот виноград ещё зелёный и пошла себе своей дорогой. Мораль Эзопа попала очень метко и даже афористически. Интересно то, что в басне Крылова делается ударение на том, что виноград спелый: «кисти рделись».
А это – моя любимая басня Крылова – «Свинья под дубом».
Свинья под Дубом вековым
Наелась жёлудей до – сыта, до – отвала,
Наевшись, выспалась под ним;
Потом, глаза продравши, встала.
И рылом подрывать у Дуба корни стала.
«Ведь это дереву вредит»,
Ей с Дубу ворон говорит:
«Коль корни обнажишь, оно засохнуть может».—
«Пусть сохнет», говорит Свинья:
«Ничуть меня то не тревожит,
В нем проку мало вижу я;
Хоть век его не будь, ничуть не пожалею;
Лишь были б жёлуди: ведь я от них жирею».—
«Неблагодарная!» примолвил Дуб ей тут:
«Когда бы вверх могла поднять ты рыло,
Тебе бы видно было,
Что эти жёлуди на мне растут».
В этой басне Свинья – олицетворение невежественного, грубого человека, не видящего дальше своего толстого, жирного живота и не ценящего того, что ему дают. Рядом с такой «свиньёй» всегда есть советчик (в данной басне – это Ворона), который пытается настроить это «животное» на нужный лад и доказать ему, что есть что – то ещё «стоящее», помимо его самого и его живота. Мораль этой басни: цени то, что у тебя есть и береги это, так как оно не вечно.
Заключение
Итак, в современном мире басня имеет значение «учебника жизни» для детей и взрослых разных поколений и из разных социальных «миров». Её мы начинаем учить наизусть ещё в раннем детстве и на примере героев машинально запоминаем что «быть таким, как Свинья из басни нельзя, нужно быть наоборот не жадным и ценить то, что у нас есть». И это мы запоминаем на всю жизнь.
Эзоп, историческая, почти легендарная личность, создал, сам того не подозревая, фактически «правила жизни» для детей и взрослых. Позже, гораздо позже вторым великим автором «правил жизни» стал французкий поэт и баснописец Лафонтен, а в Росси им стал Крылов.
Сейчас басня – почти забытый жанр, которым никто не пытается заниматься. Почему? Да потому, что нужно иметь особый талант чтобы, во – первых, писать басни, а во – вторых – соревноваться с такими маэстро жанра как Эзоп, Лафонтен и Крылов.
Список использованной литературы
Словарь русского языка – С. И. Ожегов.
Ссылки: http://ru.wikipedia.ord/; http://krilov.ru/; http://www.ezop.su/; http://www.jandelafonten.ru/.
Словарь русского языка В. И. Даля.
«Басни» – издательство «ЭКСМО», 2021 год.
Травматикалық қару арқылы бас сҥйегі мен бас миының оқ тия жарақаты кезіндегі нейровизуализациа
T. MUHANOV, A. ZHALBAGAYEV, A. KULMUHAMETOV
THE RECURRING BRAIN COMPRESSIONIN PATIENTS WITH SEVERE HEAD INJURY
Resume: The article is devoted to learning of recurring brain compression cases in patient with severe head injury. On the basis of the carried out analysis of outcomes a cardinal recurring brain compression substances were detected. A trauma outcomes evaluation in connection with recurring brain compression was made. Keywords: brain injury, intracranial hematoma, dislocation syndrome, cerebral compression.
УДК . 616.831-001-053.18: 616.831-036.1
Т.К.МУХАНОВ, А.Н.ХОВДАШ, А.Е.ЖАЛБАГАЕВ
С.Д Эсфендияров атындагы Крза; ¥лтты; Медицина Университет ‘¡, нейрохирургия кафедрасы
травматикалык; кару арк;ылы БАС СУЙЕП МЕН
БАС МИЫНЫИ о; ТИЮ ЖАРАКАТЫ КЕЗ1НДЕГ1 НЕЙРОВИЗУАЛИЗАЦИЯ
Ма;алада травматикалы; ;арудын (ОСА тапаншасы) салдарынын ба^йек жэне миынын отты о;тан жараланган 32 зардап шегушiлердiн диагностикалы; зерттеу эд’юн’н анализдер’1 жургезшген. Тексерiлгендердiн жасы 17-53 жас аралыгында болды. Нэтижелер бойынша’¡, ПБ 4 ;аруымен бастын о; жара;аты кез’шде бвгде дене (о;) тек жарты жагдайда тiнде ;алады, ;алган жагдайда нейрорадиологиялы; зерттеу кез’шде о; аны;талмайды. Диагностикалы; аспект кез’нде ен маныздысы: о;тын енген жер’1 Yлкен жара;аттанган айма;тын болуы; жарты жагдайда тiнде бвгде зат (о;) болмайды; квп жагдайда бас ми жара;аты кез’тде кен оша; бай;алады; сYйектiн тесшу’! жэне квптеген сYйек сыны;тары мига енед’1. Скальп жане квптеген бас ;ан;а сYйектерiнiн фрагменттерiмен жаранынластануы. ТYйiндi сездер: бас сYйекmiн о;ты жара;аты, краниография, мидын компьютерл’1 томографиясы.
взекттт: Бейбп^шЫк уа^ытында о^ тиюден болган бас ми жара^аты сирек кездеседi ,б1ра^ влiм-жiтiм кврсеткш жогары.[2]. Осы жара^аттардыц непзп ерекшелт о^тыц алгаши^ы жылдамдыгы темен болып табылады.[3]. К^рп кездеп бас суйеп мен бас миыныц о^ тиюден болган жара^атыныц бiр кер^а травматикалык ^арудан болган за^ымданулар. Осы ретте ец кеп таралганы «Оса» (ПБ – 4) тапаншасы. Осы ^аруга арналган о^ , тыгыз резщкемен ^апталган, металл журекшеден дайындалган, пiшiнi гантель тэрiздi жэне улкен влшемдi(2см). Осындай стандартты емес ^арудан болган жара^аттардыц взiне тэн ерекшелттерЫ тэжiрибе кврсетедi. Бул ретте за^ымданулардыц диагностикасы кейбiр жагдайларда ^иын болу мYмкiн. Зерттеу максаты: Травматикалык ^ару ар^ылы бас сYЙегi мен бас миыныц о^ тию жара^аты кезiндегi инструментальды диагностиканыц ерекшелiктерiн бту. Материал жэне эдiстер. Зерттеу объекта ретiнде травматикалык ^ару ар^ылы бас суйеп мен бас миыныц о^ тию жара^атымен 32 зардап шегушл алынган (ОСА тапаншасы ). Зерттелушмлердщ жасы 17 ден 53 жас^а дейiн (орташа алганда 30,3 ±3,6 жас). Зерттелушмлердщ барлыгы ер адамдар болган. Жара^ат алган кезден бастап ^абылдау бвлiмiне тускенге дейiн уа^ыт 30 минуттан 48 сагат^а дейшп уа^ытты ^урады (орташа 3,7±0,9 саг.). Барлыщ жагдайда стандартты клинико-неврологиялыщ зерттеу журпзтдГ Бас ми жара^атыныц ауыр дэрежесiндегi нау^астарды клинико-неврологиялыщ зерттеу неврологиялыщ ^араумен бiрге, естщ бузылу дэрежесiн дэстYPлi эдiспен жэне Глазго шкаласы бойынша команы аны^тау жYPгiзiлдi [1,4]. Краниографияны стандартты эдiспен Philips
фирмасыныц аппаратымен жYPгiзiлдi. Тус^ру барлыщ жагдайда алдыцгы жэне бYЙiрлiк проекцияда жYPгiзiледi, ал ^ажет болган жагдайда арнаулы жагдай жасалуы керек (алдыцгы жэне арт^ы жарты аксиальды проекциялар). Philips аппаратымен бас миыныц компьютерлт томографиясы (КТ) жYPгiзiлдi. Квп жагдайларда стандартты жагдайлар жасалып, 4,8,10 жэне 20 мм интервалда 10-15° бурыштан параллель^ орбитаментальды сызыщ алынган. . Нэтижелерi жэне оны сараптау: Зардап шегушллердщ тYскен кездегi жагдайы ауыр деп багаланды (26 ^аралган -81,2%), 2 (6,25%) зардап шегушл – вте ауыр жэне 4 (12,5%) жагдай – орташа дэрежелГ Естщ бузылысы 25 (78,1 %)нау^аста орын алды, 3 (21,8 %) нау^аста тYскен кезде есi аныщ болган . Зерттелушмлердщ 5-де (15,6 %) бет аймагындагы бiр немесе квптеген о^ тиюден болган жара^аттар табылды, ал нау^астардыц 27-де (84,1 %) бас ми аймагындагы жара^аттар аны^талган. 100% жагдайда жара^аттардыц к^ру тест жулдызша немесе Yшбурыш пiшiнде болган, сонымен бiрге ешбiр жагдайда интенсивт тYPде ^ан кету болмаган. Бул жагдайлардыц барлыгында жара^ат аймагындагы мYжiлулер аны^талган. Ал нау^астардыц 6-да (18,7 %) милыщ детриттщ жара^аттан шыгуы бай^алган.
Краниография (n=29) ар^ылы барлыщ жагдайда бет сYЙектерi жэне (немесе) бас миыныц травматикалык за^ымдануыныц бар екенiн аны^тады. Бул ретте краниограммада 19 (59,3 %) нау^аста бвгде дене (о^) аны^талган. О^ сацырау^ула^ тэрiздi пiшiнде, 2,5 см дейшп влшемде, жогары тыгызды^ты нысана ретiнде рентгенде контрастталган (1сурет). Краниограммада бас
168
суйек за^ымдануы бас сYЙектерiнil^ тесiктiк сыны^тары болуымен 20 (62,5 %) нау^аста, 5-де (15,6 %) батман сыны^тар болуымен ерекшеленед^ ал 7 (21,8 %)
нау^астыц краниограммасында бас сYЙек сYЙектерiнil^ за^ымдануы аны^талмаган. Осы ретте кеп жагдайда 2 см диаметрдегi теактт сыны^тар аны^талган.
1сурет – Нау^ас Т., 25 ж. шолу краниографиясы 2 проекцияда.
ПБ – 4 тапаншасы ар^ылы о^ тиюден болтан жара^ат. Миды| ма|дай жэне самай аймагы проекциясында бегде дене (о^) контрасталган.
КТ-графия ар^асында, стационарга тYскен (п= 32) нау^астыц, 25-де бас сYЙегi жэне бас миыны| о^ тиюден болган етiмдi жара^атымен ^оса милыщ затты| за^ымдануы жэне 2-кi жагдайда – ^арыншалыщ жYЙесi за^ымдалуы аны^талды (2-сурет).
Айта кететiн жайт, кейбiр жагдайларда
нейрорентгенологиялыщ зерттеулерде мига ^атынасты
сYЙектерiнi| за^ымданулары аны^талмаган. Бет сYЙектерi, кез, мурын ^уысы жара^аттары бай^алган. Осы ретте барлыщ ^аралгандарда клинико-неврологиялыщ тексеру кезiнде бас миы за^ымдалуыныц жедел кезе|Ыщ же|т жэне орташа ауырлыщ дэрежесiне тэн функционалды –
неврологиялыщ бузылыстар бай^алган, бул о^тъщ Yлкен серпiмдi кYшi бас миыны| жалпы за^ымдалуын тугызатынын айга^тайды.
2 сурет – Нау^ас А., 28 ж. Бас миыны| компьютерлт томографиясы. ПБ – 4 тапаншасы ар^ылы о^ тиюден болган жара^ат. Сыныщ ^алды^тарыны| сол жа^ самай аймагына енуiмен, самай сYЙегiнi| тестген сыныгы. Бегде дене (о^) 3-^арынша аймагында контрасталган. Сол бYЙiр жэне 3-^арыншага ^ан кету.
Бас миыны| компьютерлiк томографиясын жасау за^ымдану жагдайын верификациялау, бас сYЙек ^уысына енген жара^аттарды терiске шыгару, бегде дененщ (о^) орналасу орнын жэне оны| беттщ анатомиялыщ структурасы мен бас сYЙек непзЫщ ара ^атынасын аны^тау мYмкiндiгiне ие. Бул хирургиялыщ араласуларды| тактикасын на^ты аны^тауга, сонымен ^атар ауру агымын болжауга мYмкiндiк бередi. Соган ^арамастан, айта кететш жайт, бас миыны| компьютерлiк томографиясы субъективт ^атынасты^ «стерео-сезiмталдьщ» о^тъщ локализациясы туралы
хирурга толыщ мэлiмет бермейдк Сол бiр мезетте жасалган краниография Yлкен субъективтi сенiмдiлiк бередi. Б1здщ зерттеу нэтижелерiмiз бойынша бегде дене (о^) ПБ-4 – тапаншасы ар^ылы басты| о^ тиюден болган жара^атында зерттелген жагдайлардыц жартысында Гана тшде ^алган , ал ^алган жагдайларда нейрорадиологиялыщ зерттеулерде о^
аны^талмагандыгын айга^тайды. Осы жагдайларда о^ тиюден болган жара^ат деген диагноз тек анамнез мэлiметтерi ар^ылы ^ойылган.
169
6 сурет – Нау^ас Ш., 23 ж. ПБ – 4 тапаншасы ар^ылы orç тиюден болган бас суйепнщ жэне мидык жара^аты. (жара^аттан кейЫ 4 саг). Диаметрi 2 см артыщ болатын тебе сYЙеriнiк теактт сыныгы . Кептеген майда суйек сыны^тарынык тYзiлуi жэне онык тебе сYЙегi аймагына 4 см дей терецдтке енуi , бул жагдайда бегде дене аны^талмайды.
Корытынды: Алынган мэлiметтер ОСА тапаншасы ар^ылы orç тиюден болган жара^аты макызды медициналыщ мэселе екендiгiн айга^тайды . Караулардык аз саны эпидемиологиялыщ аспектiдегi сура^тарды дэйектi тYPДе ай^ындай алмайды , б^ра^ бiр клиникада 2 жыл iшiндегi 32 ^аралгандардык болуы бул жара^аттык таралгандыгы туралы мэлiмдейдi . Макызды жагдай болып табылатыны: жара^аттык осындай тYрлерi бурын аны^талмаган . ЖYPгiзiлген зерттеу нэтижелерi бойынша, травматикалыщ ^ару кемегiмен отты о^ тиюден болган жара^аты, бас сYЙек ми жаракатынык ерекше турi деп есептеген жен. ОСА тапаншасы ар^ылы о^ тиюден болган жара^атта диагностика кезшде бегде дененщ (о^тык) болмауы диагностика Y^1^ де жэне сот- медициналыщ сараптама Yшiн де мэселе тудыруы мYмкiн. МYмкiндiгiнше осы жара^ат^а Гана тэн диагностикалыщ критерии ^урастыру керек . Осыларга тэн жэне диагностикалыщ аспектiдегi негiзгi ерекшелiктерi болып табылатын, бiздiк кез^арасымыз бойынша келесiлердi жат^ызуымызга болады:
1. О^тык к^ру аймагындагы Yлкен жара^ат;
2. Жарты жагдайларда тшде бегде дененщ (о^тык) болмауы;
3. Зерттеу кезшде кеп жагдайда бас миында Yлкен оша^тыщ мYжiлулер кездесуi ;
4. Теактт сыны^тардык болуы жэне милыщ зат^а енетiн кептеген сYЙектiк сыны^тардык аны^талуы;
5. Жара^аттык кептеген бас сYЙек сыны^тары фрагменттерiмен ластануы.
Осы ерекшелiктер кебiнесе емдiк жэне диагностикалы^ тактикаларды аны^тайды,клинико-неврологиялы^
езгерiстерiн жэне ас^ынулардык туу себептерi мен жара^аттан кейiнгi жагдайды ай^ындайды . Сезаз, о^тык к^ру аймагындагы Yлкен жара^ат о^тык диаметршщ Yлкен болуы жэне жылдамдыгынык темен болуына байланысты. Осындай жагдайлар барлыщ нау^аста бас миынык за^ымдану симптомдарымен бiрге диффузды травматикалыщ эсер етедi . Тiнде бегде дененщ аны^талмауымен нау^астык стационарга ес аныщ емес кYЙiнде жат^ызылуы диагностикалыщ ^ателттщ себебi болып табылады . Сонды^тан бас ми жара^атын алган нау^асты зерттеу кезiнде травматикалыщ ^арудан болган за^ымданулардык ерекшелiктерiн ескеру ^ажет. Зерттеу нэтижелерi травматикалыщ ^ару ар^ылы бас сYЙегi мен бас миынык о^ тию жара^аты кезiнде комплекса нейрорадиалогиялыщ зерттеу,сонымен ^атар шолу краниографиясы жэне бас миынык компьютерлiк томографиясын жYPгiзудi ай^ындайды. Осындай нау^астарды жYPгiзу кезiндегi диагностикалыщ алгоритм келесi непзп этаптарды ^урайды:
1. Жергiлiктi ^арау (о^тык к^ру орны, жара^ат аймагын бас сYЙегi за^ымдалуынык бар жогын мануальды тексеру );
2. Бет сYЙегiмен ^оса шолу краниографиясы;
3. Арнайы жагдайларды ^олдану ар^ылыкраниография;
4. Бас миынык компьютерлт томографиясы; Тужырымдар:
1. Сэулелт диагностика о^ тиюден болган бас сYЙегi жэне бас миы жара^аты кезiндегi негiзгi диагностикалы^ процесс болып табылады;
2. Бул категориядагы нау^астарды жYPгiзу кезiнде диагностикалыщ алгоритмге компьютерлт томография ^осылып, мiндеттi тYPде жYPгiзiлуi керек.
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1 Коновалов, А.Н. Основные итоги отраслевой научно-технической.
2 программы С. 09 «Травма центральной нервной системы» (1986 – 1990 г.г.).
3 А.Н. Коновалов, Л.Б. Лихтерман // Вопр. Нейрохир, 1992. – № 4-5. – С. 39.
4 В.В.Лебедев, В.В. Крылов. Неотложнаянейрохирургия. – М.: 2000. – С. 289-325.
5 Greenberg M.S. // Handbook of neurosurgery // Fifth edition, Thieme, 2001.
6 Teasdaile G., Jennet B. Assessment of coma and impaired consciouness.
7 practical scale / G. Teasdaile, B. Jennet // Lancet,1974. – № 2. – Р. 81-84.
170
Т.К. МУХАНОВ, А.Н. ХОВДАШ, А.Е. ЖАЛБАГАЕВ
Казахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова, кафедра нейрохирургии
НЕЙРОВИЗУАЛИЗАЦИЯ ПРИ ОГНЕСТРЕЛЬНЫХ РАНЕНИЯХ ЧЕРЕПА И ГОЛОВНОГО МОЗГА ИЗ ТРАВМАТИЧЕСКОГО ОРУЖИЯ
Резюме: В статье проведен анализ диагностических методов обследования 32 пострадавших с огнестрельными ранениями черепа и головного мозга, нанесенных с помощью травматического оружия. Результаты свидетельствуют, что инородное тело (пуля) при огнестрельных ранениях головы из пистолета ПБ – 4, остается в тканях только в половине случаев, в остальных наблюдениях пуля при нейрорадиологическом обследовании не была обнаружена. В диагностическом аспекте, важным следует считать: большая площадь повреждения на входе пули; отсутствие инородного тела (пули) в тканях в половине случаев; встречающиеся в большинстве наблюдений обширные очаги размозжения головного мозга; наличие дырчатого перелома и множественных костных отломков, внедряющихся в мозговое вещество; загрязнение раны множественными фрагментами кости черепа и скальпа.
Ключевые слова: огнестрельные ранения черепа, краниография, компьютерная томография головного мозга.
T.K.MUHANOV, A.N.HOVDASH, A.E.ZHALBAGAYEV
Kazakh National Medical University named after SD Asfendiyarov, Department of Neurosurgery
NEUROIMAGING IN GUNSHOT WOUNDS OF THE SKULL AND BRAIN OF TRAUMATIC WEAPONS
Resume: In the article the analysis of diagnostic methods of examination of the 32 victims with gunshot wounds to the skull and brain caused by a traumatic weapon (pistol OSA). Age surveyed ranged from 17 to 53 years. Results of the neuroradiological survey attest that the foreign body (bullet) at gunshot wounds of the head of the pistol PB – 4 – remains in the tissues in only half the cases. In the diagnostic aspect, it should be considered important: a large area of damage at the entrance of the bullet absence of a foreign body in the tissues of half of the cases; occurring in the majority of observations over vast areas crush zone of the brain; the presence of perforated fracture and multiple bone fragments, which penetrate into the brain substance; contamination of wounds multiple fragments of the bones of the skull and scalp.
Keywords: Gunshot wounds of the skull, craniography, computed tomography of the brain.
УДК 616.831-002-08
Е.С. НУРГУЖАЕВ, Д.А. МИТРОХИН, Р.Т. ЦОЙ, Т.Ж. МУКАШЕВА
Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, Городская клиническая больница № 1
ПОДХОДЫ К ЛЕЧЕНИЮ БОЛЬНЫХ С ДИСЦИРКУЛЯТОРНОЙ ЭНЦЕФАЛОПАТИЕЙ
С целью оценки клинической эффективности препарата нимотоп у пациентов с когнитивными нарушениями при дисциркуляторной энцефалопатии гипертонического генеза, исследованы 39 больных в возрасте от 45 до 75 лет. Для лечения применяли препарат нимотоп (нимодипин) на протяжении месяца в суточной дозе 90 мг. Установлена достаточная высокая терапевтическая эффективность нимотопа, проявлявшаяся как улучшением общего клинического состояния, так и уменьшением когнитивных и астенических проявлений.
Ключевые слова: дисциркуляторная энцефалопатия, когнитивные нарушения, лечение, нимотоп (нимодипин).
Введение:
У значительной части пациентов с дисциркуляторной энцефалопатией гипертонического генеза (ДЭП) возникают когнитивные расстройства, проявляющиеся различными нарушениями высших корковых функций. Когнитивный дефицит в этом случае нередко обусловлен дисфункцией лобных отделов и варьирует от минимальных расстройств до деменции, при этом определяется целым рядом до конца не изученных факторов, в том числе и возрастом больных. Когнитивные нарушения при ДЭП проявляются нарушениями памяти по типу повышенной тормозимости следов, замедлением и быстрой истощаемостью мнестических функций, нарушением
процессов обобщения понятий, апатией, астеническими проявлениями [ 1, 2, 3, 4 ].
В основе когнитивных расстройств у большинства пациентов с ДЭП является не первичное поражение тех или иных корковых зон или систем, а нарушение связей между различными корковыми отделами и субкортикальными структурами, приводящее к их разобщению. При этом ведущая роль в патогенезе ДЭП в большинстве случаев принадлежит поражению белого вещества головного мозга, особенно связям лобных отделов с другими структурами центральной нервной системы. Клиническим выражением патологического процесса является возникновение не изолированного синдрома, а комплекса неврологических и
171
