Шеміршекті балықтар шеміршекті балықтар chondrichthyes омыртқалылар
ШЕМІРШЕКТІ БАЛЫҚТАР
ШЕМІРШЕКТІ БАЛЫҚТАР (CHONDRICHTHYES) — ОМЫРТҚАЛЫЛАР КЛАСЫ. ҚАЗБА ҚАЛДЫҚТАРЫ ДЕВОННЫҢ ОРТ А ШЕНІНЕН БЕЛГІЛІ. 2 КЛАСС ТАРМАҒЫ: ТАҚТАЖЕЛБЕЗЕКТІЛЕР (ELASMOB RANCHІІ) ЖӘНЕ БҮТІНБАСТЫЛАР (HOLOCEPHALІ), 140ҚА ЖУЫҚ ТУЫСЫ, 730 ТҮРІ БАР.
ШЕМІРШЕКТІ БАЛЫҚТАРДЫҢ ДЕНЕСІНІҢ ҰЗЫНДЫҒЫ 6 СМ-ДЕН 20 МГЕ ЖЕТЕДІ. ҚАҢҚАСЫ ТЕК ШЕМІРШЕКТІ, ҚАҢҚАСЫНЫҢ ІЗБЕСТЕНГЕНДЕРІ (СҮЙЕКТЕНБЕГЕН) ЖИІ КЕЗДЕСЕДІ.
ҚАНАТ ҚАЛАҚШАЛАРЫ ЭЛАСТИНДІ ТАЛШЫҚТАРМЕН БЕКІГЕН. ҚҰЙРЫҚҚАНАТТАРЫНЫҢ ҚАЛАҚШАЛАРЫ ТЕҢ ЕМЕС, ҮСТІҢГІ ҚАЛАҒЫ ҮЛКЕН, 5 — 7 ЖҰП ЖЕЛБЕЗЕК САҢЫЛАУЛАРЫ СЫРТҚА ЖЕКЕ АШЫЛАДЫ. ТОРСЫЛДАҒЫ БОЛМАЙДЫ. ТОҚ ІШЕГІНДЕ ИІРЛІ ҚАТПАРЛЫ ҚАҚПАҚШАСЫ, ЖҮРЕГІНДЕ АРТЕРИАЛДЫ КОНУСЫ БАР.
ТЕРІСІ 2 ҚАБАТТАН ТҰРАДЫ. СЫРТҚЫСЫ – ЭПИДЕРМЕС, КӨП ҚАБАТТЫ ЭПИТЕЛИЙ, АЛ ІШКІ – НАҒЫЗ ТЕРІ ҚАБАТЫ ДӘНЕКЕР ҰЛПАСЫНАН ТҮЗЕЛГЕН. ЭПИДЕРМИСІНДЕ БЕЗДІ ЖАСУШАЛАР КӨП. ШЕМІРШЕКТІ БАЛЫҚТАРДЫҢ ҚАБЫРШАҚТЫ ҰСАҚ БҮРТІКТІ. ПЛОКОИДТЫ (ГРЕКШЕ “ПЛАКС” – ТАҚТАША, “ЕЙДОС” – ПІШІНДІ) ҚАБЫРШАҚТАРМЕН ҚАПТАЛҒАН.
ТАҚТАЖЕЛБЕЗЕКТІЛЕРГЕ – АКУЛАЛАР МЕН СКАТТАРЖАТАДЫ. АКУЛАЛАРДЫҢ 350 -ГЕ ЖУЫҚ ТҮРІ БАР. ОЛАР МҰХИТТАРДА, ТЕҢІЗДЕРДЕ ТАРАЛҒАН. ДЕНЕ ПІШІНДЕРІ АЛУАН ТҮРЛІ. АКУЛАЛАРДЫҢ ІШІНДЕ АДАМҒА ҚАУІПТІСІ – СҰР АКУЛАЛАР. ОЛАРДЫҢ КЕҢІНЕН ТАРАЛҒАН ТҮРІ – ЖОЛАҚ АКУЛА. ОЛ МҰХИТТАРДЫҢ СУБТРОПИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ТРОПИКАЛЫҚ ТЕҢІЗДЕРДЕ КЕЗДЕСЕДІ. СКАТТАРДЫҢ ДА 350 -ДЕЙ ТҮРІ БАР
АС ҚОРЫТУ ЖӘНЕ НЕСЕП-ЖЫНЫС ЖҮЙЕЛЕРІ ҚҰРСАҚ ҚАНАТТАРЫНЫҢ ЖАНЫНДАҒЫ ОРТАҚ ҚУЫС — КЛОАКАҒА АШЫЛАДЫ. ІШТЕЙ ҰРЫҚТАНАДЫ. АТАЛЫҚТАРЫНЫҢ ЖҰП ШАҒЫЛЫСУ ОРГАНДАРЫ (ПТЕРИГОПОДИЛЕРІ) ҚҰРСАҚ ҚАНАТТАРЫНЫҢ СЫРТҚЫ ТАЛШЫҚТАРЫНАН ДАМЫҒАН.
БҰЛАРДЫ ТҰЩЫ СУҒА ЖІБЕРСЕ, ІШКІ ОСМОСТЫҚ ҚЫСЫМЫ ТӨМЕНДЕЙДІ ДЕ, ОЛАР ТЕЗ ӨЛІП ҚАЛАДЫ. АРАЛАРЫНДА ТҰЩЫ СУДА КЕЗДЕСЕТІН ТҮРЛЕРІ БАР, ОЛАР ОСМОСТЫҚ ҚЫСЫМЫН САҚТАУ ҮШІН ӨТЕ КӨП МӨЛШЕРДЕ ЗӘР БӨЛЕДІ. ШЕМІРШЕКТІ БАЛЫҚТАРДЫҢ БАРЛЫҒЫ ДА ЖЫРТҚЫШТАР. БҰЛАРДЫҢ КӨП АУЛАНУЫНА ҚАРАМАСТАН, КӘСІПТІК МАҢЫЗЫ ШАМАЛЫ.
КӨЛДЕНЕҢІНЕН 6 МЕТРГЕ ЖЕТЕДІ. КЕЙБІР СКАТТАРДЫҢ ДЕНЕСІНДЕ ЭЛЕКТР ҚУАТЫН ШЫҒАРАТЫН МҮШЕСІ БОЛАДЫ. ТҰТАСБАСТЫЛАРҒА 30 -ДАЙ ТҮРЛЕРІ ЖАТАДЫ. КӨПШІЛІГІ СУДЫҢ ТЕРЕҢ ҚАБАТТАРЫНДА ТІРШІЛІК ЕТУГЕ БЕЙІМДЕЛГЕН. ДЕНЕ ПІШІНІ ҰЗЫНША ҰРШЫҚ ТӘРІЗДІ. ТЕРІСІНДЕ ҚАБЫРШАҚТАРЫ БОЛМАЙДЫ. СЫРТЫ ҚАЛЫҢ ҚАБЫҚПЕН ҚАПТАЛҒАН ҰРЫҚТАНҒАН УЫЛДЫРЫҚ ШАШЫП КӨБЕЙЕДІ. БАРЕНЦ ТЕҢІЗІНДЕ ҰЗЫНДЫҒЫ 1 МЕТРДЕЙ ЕУРОПА ТҰТАСБАСЫ КЕЗДЕСЕДІ. ОЛАРДЫҢ КӨПШІЛІК ТҮРІ ТЕҢІЗ ТҮБІНДЕГІ ЖӘНДІКТЕРМЕН ҚОРЕКТЕНЕДІ. КӘСІПТІК МӘНІ ЖОҚ.
Шеміршекті балықтардың ішкі қаңқасы бойынша жасалған плакаттар, эпидиаскоп(епд-455),
азіргі уа ытта ы шеміршекті балы тарды сырт ы Қ қ ғ қ ң қ а асы жо. Терісіні бетінде, кориум абатыны қ ңқ қ ң туындысы ретінде плакоидты абырша тары бар. Ішкі қ қ а асы т гел шеміршектен т рады, ми сауыты , омырт а қ ңқ ү ұ қ жотасы, висцераль а асы ж не иы , жамбас белдеулері қ ңқ ә қ мен ж п, дара ж зу анаттарыны ан аларына ұ ү қ ң қ қ жіктелген, ми сауыты бірт тас шеміршектен т рады, ұ ұ омырт а жотасы жеке омырт алар а сегменттелген, дене қ қ ғ ж не йры б лімдеріне жіктеледі, висцераль а асы ә құ қ ө қ ңқ бірнеше до аларды ж йесінен т рады, ж п ж зу ғ ң ү ұ ұ ү анаттарыны тірегі ретінде иы ж не жамбас белдеулері қ ң қ ә пайда бол ан, біра олар ось ан асымен ғ қ қ қ байланыспайды.
