Асептика және Антисептика

Астана Медицина Университеті
АҚ

Эпидемиология және жұқпалы 
аурулар кафедрасы

СӨЖ

Тақырыбы: Дезинфекция,дезинсекция,дератизацияның
құралдары.Дезинфекциялық және дезинсекторлық
аппараттар.

Орындаған:Сламов Ұ.Б.

202 стоматология

Тексерген:Мусин Б.С.

Астана 2021

Жоспары

І.Кіріспе

ІІ.Негізгі бөлім

1.Дезинфекция, дезинсекция, 
дератизация ұйымдастыру және 
жүргізу

2.Дезкұралдар туралы түсінік, 
классификациясы

ІІІ.Қорытынды

ІV.Қолданылған әдебиеттер

Кіріспе

Биологиялық зақым 
ошактарында жүргізілетін бірінші 
кезектегі іс-шаралар катарына дезинфекция,
дератизация жұмыстарын ұйымдастыру
жатады.

Дезинфекция дегеніміз — 
сыртқы ортаның өр түрлі субстраттары мен
өр түрлі объектілерінде жұқпалы ауру
қоздырғыштарын жою қүралдары мен төсілдері.
“Дезин-фекция” түсінігі үш бөлімді
біріктіреді; дезинфекция — залалсыздандыру,
дезинсекция — жұқпалы ауруларды тасушы, буынаяқтыларды
(жөндіктерді) жою жөне дератизация—бірқатар
аурулардың коздырғыш көздері— кеміргіштерді жою.

Негізгі бөлім

Залалсыздандыру
мақсатына байланысты: алдын алу,
ағымдағы, корытынды (ағымдағы жөне корытынды
дезинфекция эпидемиялық ошақта жүргізіледі)
болып бөлінеді. Алдьн алу дезинфекциясы
қоғамдык орындарда: асхана, монша, кір
жуу, вокзал, шаштаразда жөне т.б жерлерді
жүйелі түрде залалсыздандыру жолымен
жергілікті жерлерді сауыктыру жөне жүқпалы
ауру-лардың пайда болу
немесе таралуының, олардың бар-жоқтьиына карамай,
алдын алу мақсатында жүргізіледі.

Бүған бөлмені 
желдету, ылғалды тазалау, су тарткыш 
станциясындағы су күбырларының суын
тазалау жөне хлорлау, сүтті пастеризациялау
жөне қайнату, дөрет-ханаларды залалсыздандыру,
жеке гигиена ережелерін сақтауға жағдайлар
жасау жөне т.б. кіреді.

Жатақхана, пөтерлерде,
бапалар мекемелерінде аурудьщ барльны аныкталса,
онда ошактық дезинфекция жасалады. Қай
кезеңде жүргізілуіне байланысты ол: ағымдағы
жөне корытынды болып бөлінеді. Ағымдағы
дезинфекцияны жұкпа ошағында, емдеу мекемелерінде
немесе үйде ауру коздырғыштарын ауру
ағзасынан бөлінгеннен кейін дереу жою
үшін жүргізіледі, ол үшін ауру бөліністерін,
төсек-жаймасын, ыдыс-аяктарын, колданған
заттарын залал-сыздандырады, еден, кабырға,
кереует, тумба, ойын-шыктарды жиі-жиі
дезинфекциялаушы ерітіндшен жуады. Ағымдағы дезинфекцияның мақсаты
— жұкпаның таралуы-ның алдын алу. Дезинфекцияны
ауруды күтетін адамдар жасайды.

Қорытынды дезинфекция ауруды
көшірген, ауруханаға орналастырған сон,
айықканнан немесе өлгеннен кейін
жүргізіледі. Оның мақсаты — ауру кол
тигізген жиһаздар, тесек, бөлме заттарындағы
жұкпалы ауру қоздырғыштарьш толық жою.

Дезинфекциялаушы 
кұралдар: механикалык, физика-лық жөне
химиялык больш бөлінеді. Механикалык кұрал-дар — бұл бөлмені ылғалды тазалау,
желдету, шаңын кағу, іш кшмдерді жуу,
колды, денені жуу. Ол тек қосымша мөнге ие, өйткені жиналған
кірмен бірге ауру қоздырғыштары ішнара ғана жойылады
жөне толың залалсыздандыру қамтамасыз
етілмейді.

Залалсыздандырудың физикалық күралдарынан:
от, ыстьщ ауа, кайнаған су, сумен канықтырғыш
бу, ультра-күлгін сөулелер колданылады.

Дезинфекцияның химиялық қүралдары
әр түрлі объектілер мен қоршаған орта
заттарының беткі қабаты мен ішіндегі,
сондай-ақ өр түрлі субстрат (нәжіс, ірің,
қақырық және т.б.) қоздырғыштарды жойып
жіберетін (қатерлі) әр түрлі химиялық
заттарды қолданудан тұрады. Кебіне хлорлы ізбес, хлорамин,
лизол, спирт, әр түрлі сілтілер мен қьшщылдар,
құрамында оттек бар препараттар, сутек
асқьш тотығы (0,5—6 пайыздық ерітінді
түріндегі); пластмасса мен әйнектен жасалған
бұйымдарды стерилизациялау үшін
0,05—0,1 пайызға дезоксон 1 ерітіндісі колданылады.

Дератизация және
дезинсекция алдын алу іс-шаралар 
мен жою жұмыстары негізінде 
жүргізіледі.

Пәтерлік ошақтарды
залалсыздандыру үшін залал-сыздандыратын
зат түріне байланысты өр түрлі төсілдер қолданылады. Тұрғын жайлар
0,2 пайыз хлорлы ізбестің тұндырылған ерітіндісімен
дезинфекцияланады, өңдеуді пөтердщ кірер
есігінен бастайды, біртіндеп барлык жайды, өсіресе ауру жаткан
бөлмені ерекше өңдейді. Өңдеу үшін
0,2—1,3%-дық хлорамин ерітіндісш қолдануға
болады. Ауру бөліністерін (қақырығын)
залалсыздандыру үшін кұрғак хлорлы ізбес қолданады
(бөлініс көлеміне қарай пре-параттың
1/5 бөлігін). Хлорлы ізбес бөлінген кезде
еркін оттек пен хлорды бөліл шығарады,
бұл микробты клетканы өлтіреді. Акжайманы,
іш киімді 3%-дық хлорамин ерітіндісіне
салады, сондай-ак сутек тотығы, лизол,
сода және т.б. қолданады.
Тағам қалдықтарьш, кокысты шелекке жинап, оған дезинфекциялаушы
ерітінді күяды.

Жұмыста колданылатын
препараттар мен ерітінді концентрациясын
таңдауда қоздырғыштардың беріктігі (кейбіреулеріне
қарсы дезинфекция жүргізіледі) анық-талады, сондай-ақ
өңделетін беттін ластануы дәрежесі мен
сипаттамасы ескеріледі. Оньщ тікелей
шарты бетті толық жуу болып жабылады.
Дезинфекциялаушы құралдардың 1 м² залалданған
ауданға дұрыс жүмсаудың маңызы зор. Өңделген
беттегі микробтар бірден емес, белгілі
бір уақыт өткен соң өледі.

Ылғалды дезинфекциялау арнайы
аппараттар, автомакс жөне шлангілі гидропульт
көмегімен жүргізіледі. Автомакс дезинфекциялаушы
ерітінді кұйылатын резервуардан, ауа
сорғыштан жөне ұшында екі мүйізді, шатыр
орналаскан металл брандспойты бар шлангіден
түрады. 1 сағ ішінде онымен 150—200 м²
ауданды өңдеуге болады.

Автомакс сыйымдылығы 
— 8 литр, резервуар ішіндегі ерітінді
5—7 мин-қа жетеді. Автомакс — иық 
баулары көмегімен жұмысшы аркасына
бекітілетін тасымалданатын аппарат.
Шлангті гидропульт төменгі бөліктерден
тұрады: металл корпус, түткасы бар поршень,
соратын жөне лақтыратын жең (сызығында
шашыраткыш бар), домалақ клапан, тірек
аяқтары. Аппарат шелектен дезинфекциялаушы
ерітіндіні сорып алады. Жұмыс кезінде
гидропульт тірек аяқтарына қойылады. Осы калыпта
аякпен ұсталады. Жұмыс аяқталғаннан кейін
аппараттарды сумен жуады, ауамен желдетеді
жөне сүртеді, кұрғак жерде сақтайды.

Дезинфекциялық жабдық – дезинфекциялау,
стерильдеу алдында тазарту, стерильдеу,
дезинсекциялау және дератизациялау жүргізуге
арналған аппараттар мен қондырғылар;

Дезинфекциялық құралдар ( дезқұралдар)
– химиялық, биологиялық құралдар және
дезинфекциялау (дезинфектанттар), стерильдеу
алдында тазарту, стерильдеу (стерильдеу
құралдары), дезинсекциялау (инсектицидтер),
дератизациялау (родентицидтер) жүргізуге
арналған арнайы құрылғылар, сондай-ақ
репелленттер;

Дезинфекциялау камераларының типі мен көлеміне байланысты дезинфекциялау камераларының үш жазықтығында
5-10 бактериялық
(химиялық) тест салу арқылы дезинфекциялау камераларының жұмысының тиімділігін бақылау. Стерильдеу сапасын бағалау үшін стерильдеу жағдайларына, медициналық бұйымдар мен ауа ортасының стерильдігіне бақылау жүргізіледі.

Дезинфекцияны жүргізу дәрежесіне
байланысты мынадай деңгейлерге 
бөлінеді:

   1.жоғарғы деңгейдегі дезинфекция – барлық патогенді және шартты патогенді микроорганизмдер жойылатын, ал споралар  саны азаятын дезинфекция;

2.орта деңгейдегі дезинфекция – бактерияларды
(оның ішінде туберкулездың микобатерияларын), вирустарды (оның ішінде полиовирустарды), грибоктарды жоятын, бірақ спораларды жоймайтын дезинфекция;

3.төмен деңгейдегі дезинфекция – бактерияларды, кейбір грибоктарды, вирустарды жоятын, бірақ туберкулез микобактериялары сияқты төзімді бактерияларға қатысты тиімсіз дезинфекция.

Дезқұралдарды сақтау және тасымалдау «Профилактикалық (иммундық-биологиялық,
диагностикалық, дезинфекциялаушы) препараттарды
сақтау, тасымалдау және пайдалану қағидаларын
бекіту туралы» Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 2021 жылғы 30 желтоқсандағы №
1691 қаулысына сәйкес жүргізіледі.

 Дезқұралдары затбелгіде құралдың атауын, жарамдылық мерзімін көрсете отырып, өнім берушінің ыдысында (қаптамада) сақталады. Ыдыстың затбелгісі дезқұралды сақтаудың (пайдалану) барлық кезеңінде сақталады.

 Дезқұралдардың жұмыс ерітінділерін, улы қармақ жемдерді дайындау, оларды өлшеп-орау сорып-шығаратын желдеткішпен жабдықталған арнайы үй-жайда, арнайы киімді (бұдан әрі – арнайы киім) және жеке қорғаныш құралдарын (қолғаптарды, респираторларды) міндетті түрде пайдалана отырып жүргізіледі. Бұл үй-жайларда бөгде адамдардың болуына, жеке заттарды, тамақ өнімдерін сақтауға, ас ішуге және темекі тартуға жол берілмейді.

 Дезинфекциялау, дезинсекциялау және дератизациялау үшін Қазақстан Республикасының және Кеден одағына қатысушы мемлекттердің аумағында қолдануға рұқсат етілген дезқұралдар қолданылады. Дезқұралдардың қауіптілігі осы Санитариялық қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес белгіленеді. Дезқұралдарды қолдану шарттары олардың қауіптілік дәрежесін айқындайды:

1) жабық үй-жайларда төтенше қауіпті заттарды (І сынып) пайдалануға жол берілмейді;

2) балалар, медициналық ұйымдарда, қоғамдық тамақтану объектілерінде және тұрғын үй-жайларда төтенше қауіпті және жоғары қауіпті заттарды (І және ІІ сынып) пайдалануға жол берілмейді. Басқа объектілерде кейіннен міндетті түрде желдету және жинау арқылы тек оқытылған персонал ғана оларды адамдар жоқ кезде қолдануына жол беріледі;

          3) орташа қауіпті заттарды (ІІІ сынып) оқытылған персонал да тұрғындар да тұрмыста, бірақ қолдану шарттарының міндетті түрдегі реламентімен
(препараттың шығыны, желдету режимі, жинау) кез келген типтегі үй-жайларда  пайдалануы үшін жол беріледі;

4) қауіптілігі аз заттарды
(ІV сынып) қолдану саласын шектемей пайдалану үшін рұқсат етіледі.

Дезинфекция құралдарының
ингаляциялық қауіптілік деңгейлерін 
классификациялау

1-кесте

Дезинсекция құралдарының
қауіптілігін классификациялау

2-кесте

    Медициналық ұйымдарды дезинфекциялау-стерильдеу жабдықтарымен қамтамасыз ету үшін мынадай  қажеттілік есебі қолданылады:

1) Дезинфекциялау-стерильдеу жабдықтарына (автоклавтар, механикалық және ультрадыбысты жуғыштар, бикстер) қажеттіліктер стерилденуге тиісті жұмсақ материалдың
(таңып байлау), хирургиялық киім-кешектің, жаялықтардың, медициналық құрал-саймандардың, тиісті стерильдеу режимі бар бұйымдардың көлеміне қарай анықталады.

2. Бикстер мен автоклавтар, стерилизаторлар көлемінің үштен екісіне толтырылуы тиіс. Бикстерге біркелкі материал салынады.

3. Автоклавтарға
(бикстерге) материалды салу жиілігі тәулігіне 5 (бестен) аспауы, құрғақ қыздыратын шкафтарда – 8 (сегізден) аспауы тиіс.

4. Қажетті жабдықтар саны ауысымына салу жиілігіне салу көлемін көбейтуге байланысты айқындалады.

5. Стерильдеу қораптарының саны 1-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына
20 бикстен артық емес, 2-типтегі стерилизаторлар үшін 5-8 бикске бір рет салған кезде ауысымына
40 бикстен артық емес, 3-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына
25 бикс, 4-типтегі стерилизаторлар үшін ауысымына
65 бикс болып белгіленеді.