Дамушы елдерді? проблемалары, б?рын?ы отарларды? ?ауіпсіздігі, азы?-т?лік проблемасы – география, уроки

Саба?ты? та?ырыбы: §26 Дамушы елдерді? проблемалары, б?рын?ы отарларды? ?ауіпсіздігі, азы?-т?лік проблемасы.

Саба?ты? ма?саты: о?ушылар  д?ниеж?зіндегі  дамушы елдерді? проблемалары, б?рын?ы отарларды? ?ауіпсіздігі, азы?-т?лік проблемасы жайлы білім алып, географиялы? т?р?ыдан ба?а береді.

К?тілетін н?тиже:

• М?тінмен ж?мыс жасайды
• С?ра?тар?а шапша? жауап беруге ?алыптасады
• Та?ырып?а сай эссе жазу?а да?дыланады

Саба?ты? ?діс- т?сілдері: с?ра?- жауап, м?тінмен ж?мыс, эссе жазу

Саба?ты? т?рі: БжС технологиясы бойынша «Ауызша саба?- 1»  картасы

Саба?ты? к?рнекілігі: слайд- презентация, ООМ картасы

Саба?ты? барысы:

Кезе?дері

Ж?мысты? мазм?ны

?йымдастыру. мотивация

С?лемдесу. О?ушыларды тізім бойынша тексеру, т?гендеу.  Саба??а дайынды?ын тексеру.  Сынып к?шбасшысыны? тілегі.

ООМ бойынша ж?мыс

63% –       о?ушы

?й тапсырмасын с?рау

О?ушыларды? субъектілік т?жірибесін ?зектендіру

§26 «Демографиялы?, денсаулы? са?тау, м?дениет ж?не білім беру проблемалары»

?иылыс с?ра?тар:

1.XVII ?асырда а?ылшын экомонисі Т.Мальтус демографиялы? проблемалар жайлы ?андай ой айтты?

4.2025 жылы ?арай халы?ты? ?анша %-ы Азия, Африка ж?не Латын Америкасында т?ратын болады?    

5.Демографиялы? о?тайлылы? ?тымдылы?ы неде?

6.Демографиялы? о?тайлылы?ты? м?ні неде?

7.Халы? саныны? серпініне осы заман?ы к?з?арасты 1945 жылы жалпы т?рде ?зірлеген халы?ты? ауысу теориясыны? авторы кім?    

8.?азіргі уа?ытта халы?ты? ?дайы ?су сипаты бойынша елдерді ?анша топ?а б?луге болады? Оларды ата.

9.Демографиялы? ауысуды ая?таушылар я?ни, т?менгі туу ж?не ?лім, таби?и ?сім н?лдік санды ??райтын елдерді ата. 

10.Демографиялы? ауысуды ая?таушылар я?ни, орташа туу ж?не т?менгі ?лімі бар елдерді ата.

11.Демографиялы? ауысуды? басында т?р?ан елдерді ата.

12.?алымдарды? есебі бойынша жер планетасыны? ?анша адамды к?тере алу?а ?абілеті бар?   

13.Демографиялы? саясат дегеніміз не?

14.Демографиялы? саясатты? негізгі ма?сатын ата.

15.Демографиялы? саясатты? екі негізгі типтерін ата. 

16.Тууды арттыру?а ба?ыттал?ан саясат ?андай елдерге т?н болып келеді?

17.Тууды т?мендетуге ба?ыттал?ан саясат ?андай елдерге ?ажет болып отыр?

18.Демография ж?нінде ?ытай мемлекеті стратегиялы? саясатыны? м?ні ?андай?   

19.2000 жылы ?ндістан хал?ы ?анша?а жетті? 

20.?ндістан елі мемлекет де?гейіндегі саясат ретінде 1951 жылы ?абылдан?ан ?лтты? ба?дарламаларында жазыл?ан ?андай ?ранды ?стануда? 

21.«?арта?» елдерге айналуы м?мкін елдерді ата.

22.Д?ниеж?зіндегі адамны? орта жасыны? ?за?ты?ы 1970 жылдарда ?анша жасты ??рады?   

23.Тама?тану м?лшеріне сай планетада ?р адам?а ?анша га жыртыл?ан жерден келуі керек?    

24.?аза?стан Республикасы е? ал?аш рет ?ашан халы? сана?ын ж?ргізді?

25.?аза?станны? ?азіргі хал?ыны? саны ?анша? 

26.?аза?стан халы? саны бойынша д?ниеж?зінде ж?не ТМД елдері арасында нешінші орында?

27.Республика хал?ы саныны? ?суіні? ?анша %-ы таби?и ?сімге тиесілі?

28.2006 жылы ?аза?станнан ?анша адам таяу шетелдерге ?оныс аударды?

29.2006 жылы ?аза?стан?а к?шіп келгендер саны ?анша?   

30.2008 жылы ?р 1000 адам?а келетін таби?и ?сім ?анша %-ды ??рады?

31.?аза?станда ?йелдер мен ерлерді? орта жас ?за?ты?ы ?анша?

32.?аза?станда ж?мыссызды? ?анша %-ды ??райды?  

33.Республикада ?анша ?лт ?кілдері т?рады?   

34.?аза? диаспорасы дегеніміз не?

35.?аза?стан хал?ыны? ?анша %-ын ?ала хал?ы ??райды?

Жа?а та?ырып:«Дамушы елдерді? проблемалары, б?рын?ы отарларды? ?ауіпсіздігі, азы?-т?лік проблемасы»

?ыс?аша т?сіндіру

Тірек с?здер:

1.Дамушы                      

2.Сипаты                                     

3.Проблема           

4.Кедей                           

5.13%                                    

6.Себебі                            

7.?арыз                                 

8.Б??

9.Дамы?ан  

10.Африка                      

11.Азия                          

12.Индустриялы   

13. 14.Латын Америкасы                                                        

1 белгі /-

Слайд- презентациямен ж?мыс

Есте са?тау?а

1 минут

Тірек с?здерді жазу?а 1 минут

2 белгі /-

??ынуды ?йымдастыру

Т?сінуді? ал?аш?ы тексерілуі

О?ушылар?а жа?а та?ырыпты о?ыту.

?арама-?арсы с?ра?тар:

1.Дамушы елдер дегеніміз ?андай елдер?  

2.Дамушы елдерге т?н сипатты ата.

3.Артта ?алуды?  ?аламды? проблемасы т?н елдерді ата. 

4.«?те кедей» елдерді? саны ?анша?   30

5. «?те кедей» елдер д?ниеж?зі хал?ыны? ?анша %-ын ??райды?  

6. «?те кедей» елдерді ата.  

7.Гаити мемлекетінде 2021 жылды? ?а?тар айында?ы таби?и жерсілкінісі апаты салдарынан ?анша адам ?ырылып ?алды?   

8.Дамушы елдерді? ?азіргі артта ?алуыны? себебі неде?

9.Дамушы елдерді? артта ?алуыны? ішкі себептерін ата.

10.Дамушы елдерді? жалпы сырт?ы ?арызы ?анша трлн доллардан асса ?аламды? ?аржы да?дарысы ?аупін ту?ызады?    

11.?арызы бар елдер шартты т?рде ?алай б?лінеді?

12.Д?ниеж?зінде нашар дамы?ан елдерді? ішінде ?ай континентті? елдері басым?     

13.Африка континентіні? нашар дамы?ан елдері ??рлы?та?ы 36 елді? ?аншасын ?амтып отыр?  

14.Африка континентінде нашар дамы?ан елдер санын ата.  

15.Африка континентінде жан басына ша??анда?ы ішкі ?лтты? ?нім к?лемі ?анша  долларды ??райды?   

16.Азияда?ы артта ?ал?ан елдерді ата. 

17.Латын Америка айма?ында?ы елдерді? ерекшелігі неде?

18.Латын Америкада?ы азы?-т?лікпен толы? ?амтамасыз етілген елдерді ата.

19.Б?? дегеніміз не?   

20.МВФ дегеніміз не?   

21.?аза?стан ?шін неліктен дамушы елдер ?атарында болу тиімді?

22.?аза?станны? экономикасын ?андай ?уатты елдермен салыстыру?а болады?

23.Жан басына ша??анда ?аза?стан ?андай елдермен д?режесі те??

24.?аза?стан экономикасында жетекші орынды алатын салаларды ата.

25.?аза?стан экономикалы? т?р?ыдан ?андай ел?   

26.?аза?стан экспорт?а ?андай ?німдерді шы?арады? 

27.?аза?стан ?зіні? экономикалы? ?уаты, ішкі ?нім ?ндіру к?лемінен д?ниеж?зінде нешінші орын алады?    

28.?аза?стан ?зіні? экономикалы? ?уаты, ішкі ?нім ?ндіру к?лемінен ТМД елдері арасында нешінші орын алады?   

29.Адамзатты? даму к?рсеткішінен ?аза?стан нешінші орын алады? 

30.Экономикалы? ?иынды?тардан шы?уды? жолдарын ата.                                

«??т?ару ше?бері» – 3 о?ушы?а м?мкіндік

Сыни т?р?ыданс?ра?тар

1.Дамушы елдер дегеніміз – жо?ары дамы?ан елдерге де ж?не ?тпелі рынокты? жкономикасы бар елдерге де жатпайтын ?зінше жеке топ.

2.Дамушы елдерге экономикасы мен ?леуметтік сферада?ы т?менгі даму д?режесіне байланысты ішкі ж?не сырт?ы ?иынды?тар, ?аржыны? жетіспеуі, капиталистік тауарлы шаруашылы?ты ж?ргізу т?жірибесіні? жо?ты?ы, жо?ары экономикалы? т?уелділік ж?не ?те к?п сырт?ы ?арыз т?н.

3.Африка, Еуропа, Азия мен Латын Америкасыны? онша дамыма?ан елдері артта ?алуды?  ?аламды? проблемасы т?н. –

4.Д?ниеж?зінде «?те кедей»  50 ел бар. –

5. «?те кедей» елдер д?ниеж?зі хал?ыны? 16%-ын ??райды. –

6.Буринди, Буркин-Фасо, Сауд Арабиясы, Малайзия, Ау?анстан – «?те кедей» елдер ?атарына жатады. –   

7.Гаити мемлекетінде 2021 жылды? ?а?тар айында?ы таби?и жерсілкінісі апаты салдарынан 500 мы?нан астам адам ?ырылып ?алды. –

8.Дамушы елдерді? ?азіргі артта ?алуыны? себебі, оларды? б?рын?ы отарлы? саясатты? ?серінен тарихи кеш дамуы,  дамушы елдерді? дамуына тек материалды? жа?дай ?ана емес, сонымен бірге саяси-?леуметтік к?з?арастар, ?леуметтік-психологиялы? факторларды? да кедергі келтіруі. –

9.Дамушы елдерді? артта ?алуыны? ішкі себептеріне отарлы? саясат пен оны? зардаптары, дамушы ж?не дамы?ан мемлекеттерді? ?зара т?уелділігіні? ?арама-?арсы ба?ыты, б?л елдер дамуыны? рынокты? экономикамен келіспейтіндігі жатады.

10.Дамушы елдерді? жалпы сырт?ы ?арызы 3 трлн доллардан асса, ?аламды? ?аржы да?дарысы ?аупін ту?ызады. –

11.?арызы бар елдер шартты т?рде ?арызы ?те к?п Латын Америкасыны? Бразилия, Мексика сия?ты елдері, табыс д?режесі ?те т?мен, ?за? ж?не ?ауіпті да?дарыс алдында т?р?ан Сахара ш?лінен о?т?стікке ?арай орналас?ан елдер, т?лема?ы ауыртпалы?ын к?тере алмайтын елдер болып б?лінеді.

12.Д?ниеж?зінде нашар дамы?ан елдерді? ішінде Азия континентіні? елдері басым. –

13.Африка континентіні? нашар дамы?ан елдері ??рлы?та?ы 36 елді? 28-ін  ?амтып отыр. –

14.Африка континентінде 15 ел нашар дамы?ан елдер ?атарында. –

15.Африка континентінде жан басына ша??анда?ы ішкі ?лтты? ?нім к?лемі 100 долларды ??райды. –

16. Гаити, Куба, Гватемала – Азияда?ы артта ?ал?ан елдер. – 

17.Латын Америка айма?ында?ы елдерді? ерекшелігі –  капитализмні? жетекші ?ндіріс т?сілі ретінде бекуінде.

18.Латын Америкада?ы азы?-т?лікпен толы? ?амтамасыз етілген елдері – Ау?анстан, Бангладеш, Мальдив, Бутан, Непал. –

19.Б?? дегеніміз –  е? жо?ар?ы халы?аралы? ?йым.

20.МВФ дегеніміз – халы?аралы? валюта ?оры.

1 пара?- 4 минут

3 белгі /-

4 белгі /-

Ал?аш?ы бекітуді ?йымдастыру

Та?ырыпты? с?здік ?ор (эссе т?рінде; с?здер)

5 мин – 63 с?з

5 белгі /-

Талдау 

(5 мин)

Сыныпты? та?ырыпты ме?геру де?гейі аны?талады. ?р кезе?ге ?ыс?аша ?орытынды.

Рефлексия

 Саба?ты? ?орытындысы.

Ба?алау

5 белгі  – 5

4 белгі – 4

3 белгі – 3

2 белгі – 2

?й тапсырмасы

§ 27 (204 бет) – о?у, мазм?ндау 5 тест ??ру